18+

Treść tylko dla pełnoletnich

Kolejna strona może zawierać treści nieodpowiednie dla osób niepełnoletnich. Jeśli chcesz do niej dotrzeć, wybierz niżej odpowiedni przycisk!

Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Matura 2014 Biologia - ODPOWIEDZI I ARKUSZE - poziom rozszerzony

KS
Matura 2014 Biologia - ODPOWIEDZI I ARKUSZE - poziom rozszerzony
Matura 2014 Biologia - ODPOWIEDZI I ARKUSZE - poziom rozszerzony
Matura 2014 Biologia - ODPOWIEDZI I ARKUSZE - poziom rozszerzony. Jeszcze raz zobaczcie arkusze pytań CKE i przykładowe odpowiedzi. Przygotowali je dla Was poznańscy nauczyciele. Jak Wam poszło?

POZIOM PODSTAWOWY ZNAJDZIESZ TUTAJ:

Matura 2014 Biologia - poziom rozszerzony. Odpowiedzi:

ZADANIE 1
Wapń jest ważnym składnikiem organizmu człowieka. W osoczu krwi powinno znajdować się około 2,2–2,6 mmol/l jonów tego pierwiastka, niezbędnego do wielu procesów wewnątrzkomórkowych. Obniżenie poziomu jonów wapnia we krwi skutkuje uruchomieniem jego zasobów zgromadzonych w kościach.

a) Wśród przykładów procesów zachodzących w komórkach organizmu człowieka zaznacz ten proces, w którym istotny udział biorą jony wapnia.
A. Polaryzacja błony komórkowej.
B. Skurcz komórek mięśniowych.
C. Przenoszenie elektronów w łańcuchu oddechowym.
D. Łączenie podjednostek rybosomów podczas biosyntezy białka.

b) Podaj nazwę hormonu, którego wydzielanie się zwiększa, gdy poziom jonów wapnia we krwi jest zbyt niski.
parathormon

ZADANIE 2
Uporządkuj we właściwej kolejności wymienione poniżej etapy powstawania IV-rzędowej struktury białka. Wpisz w tabelę odpowiednio numery 1–4.

1. Połączenie ze sobą dwóch lub więcej łańcuchów polipeptydowych o ukształtowanej już strukturze trójwymiarowej.
2. Łączenie aminokwasów w łańcuch polipeptydowy.
3. Zwijanie się łańcucha polipeptydowego w strukturę trójwymiarową, często stabilizowaną przez mostki dwusiarczkowe.
4. Zwijanie łańcucha polipeptydowego w helisę lub harmonijkę.

KOLEJNOŚĆ ETAPÓW: 4,1,3,2

ZADANIE 3
Oceń prawdziwość informacji dotyczących rybosomów. Wpisz obok każdego zdania w tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.

1. Rybosom składa się z dwóch podjednostek otoczonych jedną błoną plazmatyczną. FAŁSZ
2. W większości komórek eukariotycznych występują dwa rodzaje rybosomów, które różnią się wielkością i wartością stałej sedymentacji. PRAWDA
3. Rybosomy uczestniczące w syntezie białka, z którego w komórce będą wytwarzane glikoproteiny, przyłączone są do zewnętrznej powierzchni błon aparatu Golgiego. FAŁSZ

ZADANIE 4
Komórki poszczególnych tkanek w obrębie jednego narządu różnią się budową, co wiąże się z funkcjami, które pełnią, np. charakterystyczną cechą budowy komórek zewnątrzwydzielniczych trzustki jest występowanie w nich silnie rozbudowanej szorstkiej siateczki śródplazmatycznej.

Wykaż związek między funkcją komórek zewnątrzwydzielniczych trzustki a występowaniem w nich dobrze rozwiniętej szorstkiej siateczki śródplazmatycznej.
Komórki trzustki produkują duże ilości hormonów peptydowych, a ich biosynteza odbywa się na siateczce śródplazmatycznej.

ZADANIE 5
Cytoszkielet komórki zwierzęcej jest utworzony przez sieć włókien białkowych o różnej grubości (mikrofilamenty, filamenty pośrednie oraz mikrotubule), spełniających różne funkcje.

Zaznacz dwie funkcje, które w komórce pełnią mikrotubule.
A. Budują organelle ruchu: wici i rzęski.
B. Odpowiadają za ruch pełzakowaty komórek.
C. Pozwalają na skurcz komórek mięśnia poprzecznie prążkowanego.
D. Umożliwiają zachowanie kształtu komórki oraz otoczki jądrowej.
E. Umożliwiają segregację chromosomów w trakcie podziału jądra komórkowego.

ZADANIE 6
Na rysunkach przedstawiono różne etapy podziału mitotycznego jądra komórki roślinnej.
Na podstawie: Biologia, pod red. A. Czubaja, Warszawa 2000.

a) Uporządkuj rysunki w kolejności odpowiadającej etapom mitozy – zapisz ich oznaczenia literowe, zaczynając od interfazy. D, E, C, A, B
b) Zapisz literę, którą oznaczono rysunek komórki znajdującej się w metafazie. C

ZADANIE 7
Na schemacie przedstawiono rolę mitozy i mejozy w cyklu życiowym organizmu zwierzęcego.

a) Określ, która faza dominuje w cyklu życiowym przedstawionym na schemacie. Odpowiedź uzasadnij.
Dominuje diplofaza, bo dojrzały płciowo organizm jest diploidalny. Tylko gamety są haploidalne.

b) Podaj, jaką rolę w przedstawionym cyklu pełni mejoza.
Podczas mejozy orgaznim wytwarza gamety, a to umożliwia jego rozmnażanie.

ZADANIE 8
Na dwóch grupach roślin (1 i 2) przeprowadzono doświadczenie, mające na celu wykazanie, że CO2 jest konieczny do procesu fotosyntezy. Przebieg doświadczenia przedstawiono na rysunku (zaprezentowano tylko pojedyncze rośliny z każdej grupy).

a) Określ, w liściach której rośliny (z grupy 1. czy 2.) po dwóch dniach będzie można wykryć obecność większej ilości skrobi. Odpowiedź uzasadnij.
Więcej skrobi będzie na liściach pierwszej rośliny. Po tym jak nie miała światła, na dwa dni została umieszczona w świetle, miała też dostęp do dwutlenku węgla. Wtedy doszło do procesu fotosyntezy, a jej rezultatem była synteza glukozy.

b) Wyjaśnij, w jakim celu rośliny na początku doświadczenia zostały umieszczone na kilka dni w miejscu bez dostępu światła.
Bez dostępu do światła rośliny miały po pierwsze, zużyć całą glukozę, a po drugie - zasymilować w fazie ciemnej fotosynezy - cały dwutlenek węgla.

ZADANIE 9
Siarkowe bakterie zielone to organizmy przystosowane do warunków beztlenowych (nie tolerują w ogóle obecności tlenu), panujących w osadach dennych jezior i innych środowiskach niezawierających tlenu. W ich komórkach występuje bakteriochlorofil,
a źródłem wodoru do procesu fotosyntezy jest nie woda, ale siarkowodór. Na podstawie: J. Kopcewicz, S. Lewak, Fizjologia roślin, Warszawa 2002.

Wskaż związek między źródłem wodoru wykorzystywanym w procesie fotosyntezy a przystosowaniem zielonych bakterii siarkowych do życia w środowisku, w którym one występują.
Źródłem wodoru do fotosyntezy siarkowych bakterii zielonych jest siarkowodów (H2S). Bakterie są do niego przystosowane, bo w ich środowosku nie ma tlenu. Gdyby odwodorowano wodę i powstałby tlen, bakterie zostałyby zniszczone.

ZADANIE 10
Współczynnik oddechowy WO (RQ) to iloraz objętości dwutlenku węgla wydalonego przez organizm i objętości zużytego tlenu. W przypadku zużywania węglowodanów jako źródła energii współczynnik przyjmuje wartość równą jedności, dla białek – około 0,9,
a dla tłuszczów – około 0,7. U pewnego gatunku owada, którego larwy są roślinożerne, mierzono zmiany wartości WO podczas procesu przeobrażania. Stwierdzono, że przed przejściem w stadium poczwarki, kiedy larwy stały się nieruchliwe i nie pobierały pokarmu, ich współczynnik oddechowy zmniejszył się z 0,99 do 0,85.

Na podstawie przedstawionych informacji podaj przypuszczalne wyjaśnienie spadku wartości współczynnika WO u badanego owada.
Współczynnik WO u owada spadł, bo jego larwy zaczęły zużywać zapasowe białka i tłuszcze, nie produkując nowych. Tym samym współczynnik się zmiejszył.

ZADANIE 11
Warunki wysokogórskie, charakteryzujące się szczególnie niskim ciśnieniem atmosferycznym i obniżonym ciśnieniem parcjalnym tlenu, są przyczyną występowania tzw. „górskiego typu adaptacyjnego” u ludzi stale mieszkających na tych obszarach.
Występują u tych osób charakterystyczne cechy morfologiczno-fizjologiczne, których przykłady zamieszczono poniżej.

Cechy adaptacyjne ludzi żyjących w warunkach wysokogórskich w porównaniu z cechami ludzi mieszkających na nizinach to:
A. większy udział szpiku czerwonego w kościach,
B. większe stężenie hemoglobiny w erytrocytach,
C. zwiększona częstotliwość oddechów,
D. większa pojemność płuc,
E. szybsze tętno.

Na podstawie: Biologia. Podręcznik dla studentów medycyny, pod red. W. N. Jarygina, Warszawa 1991.

Spośród wymienionych cech (A–E) wybierz jedną związaną z funkcjonowaniem układu krwionośnego i jedną związaną z funkcjonowaniem układu oddechowego. Uzasadnij znaczenie adaptacyjne każdej z tych cech do życia ludzi w warunkach wysokogórskich.

na przykład C zwiększona częstotliwość oddechów
Zwiększa ilość dostarczanego tlenu do płuc w konkretnym czasie, to pozwoli na szybsze dostarczenie tlenu do tkanek, tak by nie uległy niedotlenieniu. Obniżone ciśnienie cząstkowe tlenu zmniejsza ilość wiązanego tlenu, dlatego wymiana gazowa musi być znacznie bardziej wydajna.

ZADANIE 12
Regulacja metabolizmu związana jest m.in. z regulacją działania enzymów – ich aktywacją lub hamowaniem. Wiele enzymów, aby pełnić funkcje katalityczne, wymaga przyłączenia cząsteczek, zwanych kofaktorami. Mogą nimi być małe jednostki niebiałkowe, np. jony metali, lub złożone niebiałkowe cząsteczki organiczne, nazwane koenzymami, np. NAD+ czy FAD.

Na schematach przedstawiono różne sposoby (A–D) hamowania (inhibicji) pracy enzymu.
Na podstawie: Na podstawie: J. Kączkowski, Biochemia roślin, Warszawa 1992.

Podaj oznaczenia literowe dwóch mechanizmów hamowania pracy enzymu, innych niż blokada centrum aktywnego. Opisz, na czym polega każdy z wybranych mechanizmów.
1. A. mechanizm polega na odłączeniu od enzymu kofaktora innego niż koenzym, lub jego dezaktywacji przez inhibitor.
2. D. mechanizm polega na dezaktywacji koenzymu przez inhibitor, przez co ten go nie uaktywnia.

ZADANIE 13
Receptory w jamie ustnej człowieka są przystosowane do wyczuwania między innymi czterech podstawowych rodzajów smaku: słodkiego, słonego, kwaśnego i gorzkiego.

W tabeli zamieszczono informacje o stopniu wrażliwości kubków smakowych człowieka na wybrane substancje chemiczne, które mogą znaleźć się w pożywieniu.

a) Na podstawie danych z tabeli podaj, na który rodzaj substancji zmysł smaku człowieka jest najbardziej wyczulony.
na gorzkie

b) Wykaż znaczenie adaptacyjne zdolności wykrywania rodzaju substancji, na którą zmysł smaku człowieka jest najbardziej wyczulony.
Zdolność wykrywania substancji gorzkich (powstała w procesie ewolucji) chroni człowieka przed spożycoem substancji trujących, toksycznych, któe najczęściej są właśnie gorzkie.

ZADANIE 14
Oceń prawdziwość informacji dotyczących wazopresyny (ADH). Wpisz obok każdego zdania w tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.

1. Intensywne pocenie się podczas wysiłku fizycznego skutkuje zwiększeniem ilości ADH uwalnianego do krwi z przysadki. PRAWDA
2. ADH zwiększa przepuszczalność kanalików zbiorczych dla wody, dzięki czemu chroni organizm przed jej utratą. PRAWDA
3. Wzrost wydzielania ADH następuje wtedy, gdy zwiększa się zawartość wody w organizmie. FAŁSZ

ZADANIE 15
Zdolność odbioru sygnałów z otoczenia i odpowiedzi na te sygnały jest cechą organizmów. W organizmach wielokomórkowych istnieją złożone mechanizmy służące do tworzenia, przesyłania i odbioru sygnałów umożliwiających kontrolę nad powstawaniem i pracą wszystkich komórek.

Na schematach A i B przedstawiono dwa mechanizmy przekazywania sygnałów w organizmie wielokomórkowym.

Na podstawie schematów podaj jedną różnicę i jedno podobieństwo między nerwowym a hormonalnym mechanizmem pobudzania komórek docelowych.
Różnica: W B bierze udział układ krwionośny, a w A układ nerwowy.
Podobieństwo: Przekazanie sygnału następuje przez cząsteczki sygnałowe.

ZADANIE 16
Człowiek jest przedstawicielem strunowców (Chordata), lecz większość cech świadczących o przynależności do tego typu zwierząt występuje u człowieka jedynie w okresie zarodkowym.

Wymień dwie cechy charakterystyczne dla budowy strunowców, pojawiające się podczas rozwoju zarodkowego człowieka.
ogon, struna grzbietowa, gardziel ze szparami skrzelowymi, cewka nerwowa

ZADANIE 17
Na rysunkach przedstawiono przedstawicieli różnych gromad kręgowców.
Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości zwierząt.

Wpisz poniżej wszystkie numery, którymi na rysunkach oznaczono kręgowce
a) należące do owodniowców: 1, 4, 6, 7
b) stałocieplne: 4, 6

ZADANIE 18
W tabeli przedstawiono dane dotyczące średniej zawartości mioglobiny w mięśniach szkieletowych wybranych ssaków lądowych oraz tych ssaków wodnych, które całe życie lub jego większość spędzają w toni wodnej, aktywnie pływając i nurkując.

Wyjaśnij, uwzględniając rolę mioglobiny, związek dużej zawartości mioglobiny w mięśniach wymienionych ssaków wodnych ze środowiskiem i trybem ich życia.
Mioglobina u ssaków wodnych gromadzi tlen, dostarczany mięsniom podczas pływania. Im więcje mioglobiny, tym więcej tlenu. Dlatego ssaki wodne - takie jak foka - mogą długo przebywać pod wodą bez konieczności pobierania tlenu.

ZADANIE 19
W tabeli przedstawiono wyniki doświadczenia, w którym badano wpływ temperatury na pobieranie jonów potasu i fosforu przez korzenie roślin. Doświadczenie prowadzono w hydroponicznej (wodnej) hodowli roślin kukurydzy, których część umieszczono
w roztworze soli potasu, a część – w roztworze soli fosforu. Stężenie jonów w każdym z roztworów wynosiło 0,25 mmol/l.

Na podstawie danych z tabeli wykonaj wykres liniowy ilustrujący wpływ temperatury na intensywność pobierania jonów potasu i fosforu. Zastosuj jeden układ współrzędnych.

ZADANIE 20
Niektóre rośliny do zakwitania wymagają odpowiednich bodźców zewnętrznych. Najczęściej są to właściwy stosunek długości dnia i nocy – tzw. fotoperiod lub czasowe potraktowanie młodych roślin niską temperaturą, czyli tzw. wernalizacja.

Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było zbadanie wpływu fotoperiodu i wernalizacji siewek na zakwitanie pewnej odmiany pszenicy ozimej.
W tym celu hodowane rośliny podzielono na dwie grupy:
- grupa I – rośliny, które hodowano cały czas w temperaturze ok. 20 °C (brak wernalizacji), rozdzielono i połowę z nich hodowano w warunkach krótkiego dnia, a drugą połowę hodowano w warunkach dnia długiego,
- grupa II – rośliny, które poddano wernalizacji, rozdzielono i również hodowano w temperaturze 20 °C – połowę tych roślin w warunkach krótkiego dnia, a drugą połowę w warunkach dnia długiego.

Krótki dzień w doświadczeniu to mniej niż 10 godzin oświetlenia, a długi dzień – więcej niż 10 godzin oświetlenia.
Wyniki tego doświadczenia przedstawiono na rysunku.

a) Sformułuj wniosek wynikający z powyższego doświadczenia, który dotyczy warunków niezbędnych do zakwitania tej odmiany pszenicy w środowisku naturalnym.
Do zakwitnięcia tej odmiany pszenicy potrzebne są wernalizacja i długi fotoperiod

b) Wyjaśnij, dlaczego w krajach tropikalnych położonych blisko równika nie należy wprowadzać upraw odmiany pszenicy, która była badana w doświadczeniu. Podaj argument odnoszący się do wyników tego doświadczenia.
Bo wysoka temperatura uniemożliwia wernalizację tej pszenicy.

ZADANIE 21
Na opakowaniach nawozów dla roślin doniczkowych znajdują się dokładne informacje dotyczące ich stosowania. Używanie roztworu nawozów o zbyt wysokim stężeniu jest dla roślin szkodliwe i może skutkować m.in. ich zwiędnięciem.

Wyjaśnij, dlaczego podlewanie roślin roztworami nawozów o zbyt wysokim stężeniu może skutkować ich zwiędnięciem.
Zasady Shelforda mówi, że zarówno niedobór, jak i nadmiar określonego czynnika występującego w środowisku powoduje wytworzenie warunków stresowych dla organizmu. Tym samym, w tym przypadku może dojść do tzw. suszy fizjologicznej - roślina nie będzie mogła pobrać wody z ziemi, a jej niedobór spowoduje zwiędnięcie rośliny.

ZADANIE 22
Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez łodygę moczarki kanadyjskiej – rośliny, której pędy znajdują się w toni wodnej.

Na podstawie dwóch cech widocznych na rysunku wykaż dwa przystosowania budowy anatomicznej łodygi moczarki do środowiska wodnego.
1. Cienka skórka pozwala na sprawniejszą wymianę gazową.
2. Wiązka przewodząca zawiera tkankę wzmacniającą, to chroni łodygę przed złamaniem i zwiększa jest stablizację
3. Aerenchyma, zawierająca powietrze, umożliwia pionowe ułożenie łodygi i pozwala na lepszą dyfuzję gazów.

ZADANIE 23
Na schemacie przedstawiono namnażanie się retrowirusa HIV wewnątrz limfocytu T (pomocniczego) we krwi człowieka.

a) Podaj, na czym polega proces oznaczony na schemacie literą X, oraz wyjaśnij jego znaczenie w przebiegu infekcji HIV.
X - odwrotna transkrypcja. Polega na utworzeniu nici DNA (która wnika do jądra) na matrycy RNA.

b) Podaj, który element w budowie wirionu HIV odpowiada za utrudnione rozpoznawanie tego wirusa przez układ odpornościowy zainfekowanej osoby. Odpowiedź uzasadnij.
Osłonka lipidowa. Zmienia glikoproteiny, za pomocą których wirus HIV atakuje komórki układu odpornościowego.

ZADANIE 24
Wirusy grypy należą do RNA wirusów. Wyróżnia się trzy typy wirusów grypy – typu A, typu B lub typu C. Duża zmienność tych wirusów i powstawanie nowych szczepów utrudniają ich klasyfikację. W wirusach grypy typu A łatwo dochodzi do wymiany genów,
określanej jako skok antygenowy. Ponadto występujące wśród RNA wirusów częste mutacje są przyczyną występowania epidemii grypy. Profilaktyka zakażeń wirusem grypy polega na stosowaniu szczepionek, jednak każdego roku trzeba przyjmować nową szczepionkę.

a) Uwzględniając mechanizm działania szczepionki, uzasadnij, dlaczego konieczne jest coroczne powtarzanie szczepienia przeciw grypie.
Szczepionki zawierają nieaktywne wirusy i bakterie, a to powoduje, że nasz układ odpornościowy może uodpornić się na dany antygen. Gdy pojawia się nowy genotyp wirusów, jest on nieznany dla naszego układu odpornościowego. Stąd potrzeba nowych szczepionek, by chroniły otganizm przed nowymi wirusami.

b) Wyjaśnij, dlaczego duża zmienność genetyczna wirusów grypy przyczynia się do występowania epidemii tej choroby.
Duża zmienność genetyczna sprawia, że nowe szczepy zmutowanych wirusów, mogą zaatakować osoby, które nie został uodpornione na nie. Przez co chorują kolejne osoby, co prowadzi do epidemii.

ZADANIE 25
Na rysunku przedstawiono proces ekspresji informacji genetycznej w komórce priokariotycznej.

a) Podaj nazwę rodzaju RNA oznaczonego na rysunku literą X. mRNA
b) Uzasadnij, podając jeden argument, że na rysunku przedstawiono proces ekspresji informacji genetycznej u organizmów prokariotycznych.
Bo transkrypcja i translacja zachodzą jednocześnie.

ZADANIE 26
Na schemacie przedstawiono budowę cząsteczki tRNA uczestniczącej w procesie translacji, a w tabeli – fragment kodu genetycznego.

Zapisz triplet nukleotydów w kodonie mRNA oznaczony jako XYZ oraz nazwę aminokwasu, który zostanie przyłączony do przedstawionej cząsteczki tRNA.
Kodon: AUG
Aminokwas: metionina

ZADANIE 27
Barwa kolców malin jest warunkowana przez dwa geny dziedziczące się niezależnie. Dominujący allel A jednego genu warunkuje pojawienie się kolców o zabarwieniu różowym, natomiast recesywny allel a tego genu odpowiada za ich kolor zielony. Obecność
dominującego allelu B drugiego genu skutkuje zwiększeniem intensywności koloru różowego, co prowadzi do powstania kolców purpurowych. Allel B nie wpływa na zmianę barwy kolców zielonych.

Po skrzyżowaniu rośliny o kolcach różowych z rośliną mającą kolce zielone otrzymano w pokoleniu F1 wszystkie rośliny o kolcach purpurowych.
a) Podaj genotypy roślin z pokolenia rodzicielskiego (P) mających:
różowe kolce: AAbb
zielone kolce: aaBB

b) Zaznacz zestaw fenotypów (A–D), które powinny wystąpić najliczniej i najmniej licznie wśród dużej liczby potomstwa uzyskanego z nasion po skrzyżowaniu roślin z pokolenia F1.
wiersz w tabeli: A

ZADANIE 28
U kotów jedna para alleli (B i b) warunkująca barwę sierści jest sprzężona z płcią. Ruda barwa sierści jest warunkowana przez allel B (XB), natomiast barwa czarna – przez allel b (Xb). Osobniki heterozygotyczne mają barwę szylkretową (część włosów jest czarnych, część – rudych).

a) Ustal, jaką barwę sierści miał samiec, jeżeli wśród jego potomstwa z rudą samicą jedno kocię było szylkretowe, a troje kociąt było rudych. Zapisz genotyp i fenotyp tego samca.
Genotyp samca XbY.
Fenotyp samca: czarna sierść

b) Podaj płeć rudych kociąt w tym miocie:. samce
c) Wyjaśnij, dlaczego wśród potomstwa tych kotów nie pojawią się szylkretowe samce.
Kocięta będą rude, bo: dostaną od ojca chromosom Y, a od rudej matki XbXb i chromosom Xb

ZADANIE 29
znajdującymi się na chromosomie X muszki owocowej.
Uzyskano następujące wyniki:
między m i v = 3,0 %
między m i y = 33,7 %
między v i w = 29,4 %
między w i y = 1,3 %

Na podstawie przedstawionych danych określ:
a) które dwa geny leżą na chromosomie najbliżej siebie w i y
b) kolejność czterech badanych genów na chromosomie m, v, w, y

ZADANIE 30
Jedną z podstawowych metod stosowanych w badaniach molekularnych i inżynierii genetycznej jest łańcuchowa reakcja polimerazy, czyli PCR. Reakcja ta umożliwia powielenie (amplifikację) w miliardach kopii fragmentu genomowego DNA w czasie krótszym niż kilka godzin. Pojedyncza cząsteczka DNA może zostać amplifikowana do ilości, które ułatwiają jej analizę, charakteryzację i dalszą manipulację genetyczną. PCR wykorzystuje się m.in. do analizy markerów, pozwalających stwierdzić podwyższone ryzyko nowotworów.

Zaznacz dwie sytuacje, w których również wykorzystuje się reakcję PCR.
A. W testach wykrywających obecność wirusów (np. wirusa HIV) i niektórych bakterii.
B. Do wprowadzania do komórek roślinnych plazmidów z genami innych organizmów.
C. W diagnostyce chorób genetycznych, np. mukowiscydozy, choroby Huntingtona.
D. Do klonowania komórek w celach terapeutycznych, np. do leczenia chorób krwi.
E. Do identyfikacji płci płodu w diagnostyce prenatalnej.

ZADANIE 31
Oceń prawdziwość informacji dotyczących historii życia na Ziemi. Wpisz obok każdego zdania w tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.

1. Do czasu wytworzenia warstwy ozonowej życie na Ziemi rozwijało się wyłącznie w środowisku wodnym. PRAWDA
2. Zwierzęta opanowały środowisko lądowe dopiero wtedy, gdy występowały już na nim rośliny nasienne dostarczające tlenu. PRAWDA
3. Pierwszymi zwierzętami, które opanowały środowisko lądowe, były ryby trzonopłetwe. FAŁSZ

ZADANIE 32
Na afrykańskiej sawannie można zaobserwować prawie wszystkie rodzaje relacji między organizmami. Bąkojady żerują na dużych roślinożernych ssakach, np. zebrach, antylopach czy żyrafach, wyjadając im ze skóry głównie kleszcze i larwy muchówek. W żołądkach wymienionych ssaków występują specyficzne bakterie i pierwotniaki, które nie mogą się rozwijać poza organizmem swojego żywiciela, ale bez których roślinożercy nie mogliby żyć. Bezpośrednimi wrogami roślinożerców są polujące na nie lwy i lamparty, które często dzielą się swoim łupem z sępami, hienami i szakalami.
Na podstawie: Biologia. Jedność i różnorodność, pod red. M. Maćkowiak, A. Michalak, Warszawa 2008.

Korzystając z tekstu, wypełnij poniższą tabelę dotyczącą przedstawionych zależności międzygatunkowych na sawannie.
antagonistyczny, pasożytnictwo, kleszcze i antylopy
nieantagonistyczny, symbioza, antylopa i pierwotniaki
antagonistyczny, konkurencja, antylopy i zebry

ZADANIE 33
Na schemacie przedstawiono obieg materii w obrębie trzech grup organizmów w autotroficznym ekosystemie lądowym.

a) Uzupełnij schemat: wpisz nazwy dwóch pozostałych grup organizmów (1. i 3.) oraz narysuj brakujące strzałki, które ilustrują przepływ energii.
3. REDUCENCI
1. PRODUCENCI

b) Uzasadnij, że organizmy z grupy oznaczonej numerem 3. odgrywają kluczową rolę w funkcjonowaniu tego ekosystemu.
Reducenci rozkładają martwe organizmy i zbędne produkty przemiany materii na związki proste, a tym samym zapewniają obieg materii w ekosystemie.

ZADANIE 34
Tradycyjna metoda uprawy ryżu polega na sadzeniu młodych roślin na polach zalanych wodą. Zapobiega to zachwaszczeniu pól oraz atakom chorób i szkodników, ale jest pracochłonne, wymaga dużych ilości wody, powoduje, że na zalanych polach powstaje metan, którego potencjał cieplarniany jest ponad 20 razy większy od potencjału CO2. Coraz popularniejszy staje się wysiew ryżu – tym bardziej że po zbiorach, gdy pola nie są zalane wodą, można na nich jeszcze wysiać pszenicę. Taki sposób uprawy ryżu daje wysokie plony, ale tylko wtedy, gdy zostaną spełnione określone warunki, takie jak selekcja nasion, ich wstępne podkiełkowanie, odpowiednia głębokość siewu i terminowe stosowanie środków ochrony roślin oraz nawozów.
Na podstawie: Na sucho, „Wiedza i Życie” nr 1, 2010.

Biorąc pod uwagę skutki dla środowiska naturalnego, podaj jeden argument „za” i jeden argument „przeciw” stosowaniu nowej metody uprawy ryżu.

Argument „za”: Nowa metoda uprawy ryżu jest dobra, bo nie trzeba tworzyć nowych pól do jej uprawy. Tym samym nie wyciniamy lasów. Nowa metoda sprawdzi się, ze względu na systematycznie zwiększającą się populację ludzi.

Argument „przeciw”: Niestety, nowa metoda uprawiania ryżu wymaga zastosowania środków ochrony roślin, a tem jesli będą niewłaściwie stosowane mogą zniszczyć równowagą ekosystemu.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Te produkty powodują cukrzycę u Polaków

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na poznan.naszemiasto.pl Nasze Miasto