Cmentarz, który miał być parkiem

Cmentarz na Ogrodach powstał w 1905 roku z inicjatywy ks. Wacława Mayera, ówczesnego proboszcza parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Floriana na Jeżycach, która skupiała się wokół kościoła przy ul. Kościelnej. Do dzisiaj zachowało się na jeżyckim cmentarzu kilkanaście nagrobków, które zostały tam postawione jako pierwsze.

Od początku istnienia nekropolii stawiano tam prawdziwe cuda małej architektury. Prawdopodobnie nie bez znaczenia dla tego faktu była... Wystawa Sztuki Cmentarnej, zorganizowana w 1907 r. w pobliskim Ogrodzie Botanicznym jako część Wschodnioniemieckiej Wystawy Przemysłu, Rzemiosła i Rolnictwa.

Cmentarz przetrwał burze historii, jakie przetaczały się w XX wieku nad Wielkopolską. W czasie II wojny światowej uniknął dewastacji jeden z najważniejszych zabytków na tej nekropolii, czyli Pomnik Wdzięczności, wzniesiony w 1932 r. dla uczczenia parafian poległych w latach 1914-1920. Faszystowski zaborca polecił usunąć umieszczone na nim polskie Orły oraz pamiątkowy napis. Elementy te zostały uratowane przez ówczesnego zarządcę cmentarza, któremu udało się przekonać przysłanych przez Niemców robotników, aby ukryli je przed oglądającymi. Zostały więc one obłożone tekturą i otynkowane cementem. Sprawa nie wyszła na jaw przez wszystkie lata wojny.

Po jej zakończeniu okazało się, że czasy nadal nie sprzyjają pięknemu cmentarzowi. W 1961 r. władze Poznania zadecydowały, że cmentarz zostanie zamknięty, gdyż, ich zdaniem, teren nekropolii byłby lepiej wykrzystany jako "miejska zieleń". Problemem było także rozrastanie się osiedla na Jeżycach, w związku z którym budynki mieszkalne coraz bardziej przybliżały się do cmentarza. 20 listopada 1961 odbył się ostatni przed zamknięciem pogrzeb. Zgodnie z prawem cmentarz miał istnieć przez 40 lat, a następnie miał zostać przkształcony w... park. Gdyby plan został wykonany, wszystkie zabytkowe nagrobki uległyby zniszczeniu.

Nekropolię uratowało wydarzenie z 1984 roku, kiedy to wojewódzki konserwator zabytków wpisał ją, razem z 297 nagrobkami, do Państwowego Rejestru Zabytków. Ponowne otwarcie cmentarza miało miejsce jednak dopiero w 1995 roku.

Przez ponad 100 lat jego istnienia pochowano na nim wiele znanych lub zasłużonych dla Polski i Poznania osób. Spoczywają tam m. in. Józef Grzymała Prądzyński - uczestnik Powstania Styczniowego, Janusz Zeyland - mikrobiolog i pediatra, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, liczni aktorzy poznańskich teatrów oraz... Zbigniew Adamkiewicz z zespołu "Tercet egzotyczny".

W 2005 roku otwarto w cmentarnej Kaplicy Św. Barbary wystawę z okazji 100-lecia istnienia nekropolii. Wznowiono ją rok później w kościele oo. Pallotynów przy ul. Przybyszewskiego.