Do Unii po grudach

To nie jest wina rolników - powiedział minister rolnictwa Wojciech Olejniczak komentując raport
Komisji Europejskiej o niskim stopniu przygotowania naszego rolnictwa do akcesji.

I rzeczywiście, część krytycznych obszarów, takich jak organizacja rynków rolnych czy wdrażanie IACS zależą nie od rolnika, a od decydentów w Warszawie.. Także w sprawie norm sanitarnych produkcji mięsa niewiele może rolnik. Mleczarnie bardziej od niego są uzależnione, bo najlepsza z nich nie wejdzie z produktem na unijny rynek, jeśli rolnik nie dostarczy wysokiej klasy surowca. A z tym akurat nie jest tak źle, gdyż 80 proc.polskiego mleka ma już jedynie dopuszczalną w UE klasę extra.

Grupy konieczne

Zarzut KE dotyczy również słabego organizowania się rolników w grupy producenckie. Tylko one mogą spełnić unijne warunki standaryzacji, czyli ujednolicenia produkcji. Grupa może np. produkować pomidory czy jabłka jednego gatunku, i przy ustaleniu podobnych warunków produkcji osiągnąć normy unijne i jednolitą jakość towaru. Standaryzacja daje korzyści. Od łatwiejszego zbytu, gdy w Unii oczekuje się dużych partii jednorodnego towaru, po możliwość korzystania z innego, oprócz dopłat bezpośrednich, wsparcia finansowego z UE.
Dotąd organizowanie się rolników w grupy przebiegało opieszale. Pierwsza ustawa o grupach producenckich weszła w życie w październiku 2000 roku, a akty wykonawcze do niej ujrzały światło dzienne dopiero w marcu 2001 roku.

- I w tym pierwszym roku działania ustawy zarejestrowaliśmy w Wielkopolsce tylko 1 grupę - mówi Wiesława Nowak z Wydziału Środowiska i Rolnictwa Urzędu Wojewódzkiego. - Dopiero na przełomie tego roku zarejestrowaliśmy kolejne 7 grup i jesteśmy pod tym względem w czołówce kraju.

Grupowy falstart?

W Wielkopolsce jest około 140 tys. gospodarstw rolnych. Istniejące grupy zrzeszają tylko 769 rolników. Zdaniem W. Nowak to skutek braku wzajemnego zaufania rolników. Bo nie jest to sprawa kosztów, skoro opłata skarbowa do wniosku kosztuje 5 złotych, a do załącznika, których jest pięć - 50 groszy.

- Coś się jednak zaczyna ruszać - mówi W. Nowak. - Urząd rozpatruje obecnie wiele wniosków o wpis do rejestrów grup.
Czy jednak to znów urzędnicy nie wystawią na próbę zaufania rolników? Pomoc finansową dla grup producentów rolnych po akcesji przewiduje projekt Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Jednak zgodnie z projektem - beneficjentem z tego tytułu mogą być ,,grupy producentów rolnych, które rozpoczęły swoją działalność po akcesji Polski do UE (...)’’. Grupy już zarejestrowane otrzymują obecnie wsparcie z budżetu państwa. A co po akcesji?

Pomidorowa sprzeczność

Druga sprzeczność dotyczy producentów pomidorów.

- Jeśli chcą otrzymać dopłaty bezpośrednie, grupy producentów pomidorów uznane przez wojewodę muszą do 10 marca podpisać umowy z zakładami przetwórczymi, zarejestrowanymi w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - mówi Wojciech Kwaśnik z Oddziału ARiMR w Poznaniu.

Jednak zgodnie projektem PROW, jeśli się teraz pogrupują, wtedy znów nie będą mogli skorzystać z pomocy przewidzianej w PROW, bo ma ona dotyczyć tylko grup zarejestrowanych od 1 maja.

Według W. Nowak, trwają konsultacje na ten temat z Komisją Europejską. Do 10 bieżącego miesiąca Komisja ma odpowiedzieć, czy grupy zarejestrowane przed akcesją będą honorowane, czy też będą musiały zarejestrować się ponownie po 1 maja.

Trzy rejestry

Wojewoda prowadzi 3 rejestry grup producenckich. Pierwszy - w oparciu o rozporządzenie Ministra Rolnictwa z 4.VII. 2003 r. grupuje producentów m.in. trzody chlewnej, bydła, koni, drobiu, ziół, kwiatów ciętych. W tym Rejestrze w Wielkopolsce zapisanych jest obecnie 8 Grup. Drugi - Rejestr Grup Wstępnie Uznanych wynika z tzw. ustawy o czterech rynkach, która weszła w życie 1 stycznia br. i dotyczy producentów owoców i warzyw, chmielu, tytoniu i suszu paszowego, którzy mają obrót do 50 tys. złotych rocznie. W Rejestrze jest 1 Grupa. Trzeci Rejestr ma zawierać organizacje producentów tzw. uznanych, czyli tych, którzy osiągają roczny obrót powyżej 100 tys. złotych.

Moim zdaniem

Ile jeszcze absurdów znajdą rolnicy na coraz krótszej drodze do Unii? Jeżeli instytucje, odpowiedzialne za rolnictwo stworzą jasne i czytelne prawo, wtedy i rolnicy nabiorą zaufania. I do tych instytucji i wzajemnie do siebie i... może do Unii?

Barbara KOZŁOWSKA