Łamali głowy nad tajnym szyfrem

Przy okazji tegorocznego święta niepodległości Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego, postanowił przypomnieć Wielkopolanom postaci Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, wybitnych poznańskich matematyków, którzy jako pierwsi na świecie złamali kod Enigmy – maszyny szyfrującej używanej podczas II wojny światowej przez wojska niemieckie.

Oprócz wystawy poświęconej Enigmie zorganizowano także konkurs łamaczy szyfrów, w którym w sobotę wystartowało blisko 300 licealistów z całej Wielkopolski.
- Myślę, że to ciekawsze forma uczczenia rocznicy odzyskania niepodległości niż walki na ulicach – mówił do młodzieży marszałek Woźniak, nawiązując do piątkowych zamieszek w Warszawie.

Konkurs poprzedził wykład dr. Marka Grajka poświęcony różnym historycznym metodom szyfrowania wiadomości, po czym młodzież sama otrzymała szyfrogram, który trzeba było złamać. Aby ułatwić zadanie uczestnikom, co 10 minut udzielana kolejnej wskazówki, np. pokazano planszę z zaznaczoną częstością występowania poszczególnych liter w języku polskim, poinformowano młodzież, że w zaszyfrowanym tekście powtarzają się wyrazy „nie” oraz „polski”.

Uczestnicy liczyli, rysowali, aż wreszcie drużyna II Liceum Ogólnokształcącego z Gniezna jako pierwsza rozszyfrowała tekst, którym okazał się początek „Roty” Marii Konopnickiej.
- Już wskazówka o powtarzaniu się wyrazu „nie” wiele nam ułatwiła, ale najważniejsza okazała się ostatnia podpowiedź, że w tekście jest bardzo charakterystyczny wyraz „piastowy” – opowiada Maksymilian Sych ze zwycięskiej drużyny. – Ja początkowo myślałem, że może chodzić o coś związanego np. z Chrobrym, ale później wpadliśmy na pomysł, że to może być „Rota”. Po sprawdzeniu pierwszych 20 liter już mieliśmy pewność.

Maksymilian Sych oraz Agnieszka Stelmaszyk, Agnieszka Brzózka i Mikołaj Hoffmann w nagrodę otrzymali gry logiczne oraz zaproszenie do udziału w finale gry internetowej codebreakers.eu, której finał wiosną odbędzie się w Wielkopolsce.

- Po szumie, śmiechu i okrzykach na sali było widać, że konkurs dostarczył młodzieży wielu emocji – komentuje konkurs dr Marian Grajek. – Co ciekawe, to, że chodzi o Rotę jako pierwsza zgadła jedna z żeńskich drużyn, ale nie potrafiła tego naukowo wyjaśnić. Niestety, wśród metod kryptologicznych jak dotąd nie wymieniano kobiecej intuicji.

Drugie miejsce zajęła drużyna XV LO w Poznaniu, a trzecie reprezentacja Zespołu Szkół Rolniczego Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kościelcu.

Aby obejrzeć wszystkie zdjęcia, przejdź do galerii

Przyjdź, zobacz Enigmę! Można już oglądać wystawę poświęconą poznańskim matematykom, którzy pierwsi złamali kod Enigmy. Podziwiać można też samą maszynę.