Lektury na weekend: Ale kosmos! - fascynująca opowieść o wstydliwej stronie pozaplanetarnych wypraw

Mary Roach zajmuje się bowiem zupełnie pomijaną do tej pory stroną kosmicznych podróży – fizjologią człowieka. „Ale kosmos!” to reporterski zapis fascynującej historii zmagań człowieka z jego własną naturą. Bo jak inaczej można określić tak prozaiczne wydawałoby się czynności jak jedzenie i wydalanie? To, nad czym za bardzo na Ziemi się nie przejmujemy, w przestrzeni kosmicznej nabiera zupełnie innego wymiaru. A wszystko za sprawą zerowej grawitacji. Nie ma grawitacji, więc nie ma powodu, dla którego okruchy jedzenia miałyby spadać na podłogę (pomijając drobny szczegół, że nie da się określić co jest podłogą, a co sufitem). Chociaż okruchy, mimo że mogą na przykład uszkodzić aparaturę pomiarową, czy chociażby ludzkie oko, to jeden z mniejszych problemów. Bardziej fascynująca od prób znalezienia najlepszego sposobu dostarczenia astronautom pełnowartościowego, a przy okazji najmniej ważącego i dobrze byłoby – smacznego – jedzenia – jest trwająca wiele dziesięcioleci walka całych sztabów naukowców z problemem korzystania z kosmicznego WC. Bo jak załatwić swoją potrzebę, gdy nie ma grawitacji? Tych, który zaintryguje pojęcie „kałowego popcornu” odsyłam do lektury.

Równie wielkim problemem jest powszechna w stanie zerowej grawitacji choroba lokomocyjna. Wyobraźcie sobie, że dopada astronautę w próżniowym skafandrze. Dla podpowiedzi przypomnę tylko, że nie ma grawitacji, więc nic nie spada na dół unosząc się swobodnie. 

Jak w warunkach braku ciążenia dbać o higienę osobistą? Pomijając już bardzo ważny problem wody, która jest na wagę złota. Cóż, odpowiedź z pewnością spodobałaby się wielu dzieciom – po prostu się nie dba. Właśnie dlatego prowadzone są badania nad skutkami niemycia się przez dłuższy czas. Według nich zapach męskiego ciała „osiąga swoją maksymalną wysokość po siedmiu do dziesięciu dni, a potem opada”. Co jednak wcale nie jest takie pewne, ponieważ możliwe jest, że po osiągnięciu pewnego poziomu smrodu nie można ocenić, czy ktoś śmierdzi jeszcze bardziej.

Najmniej zbadaną dziedziną ludzkiej aktywności w podróżach poza planetę jest sfera seksu. NASA udaje wręcz, że ludzie nie mają takich potrzeb. Jeśli jednak kogoś zainteresuje, czy seks w warunkach braku przyciągania jest możliwy, niech koniecznie do książki zajrzy.

Mary Roach zajmuje się także innymi aspektami kosmicznego wyścigu, do którego prawie zaraz po II wojnie światowej stanęły Stany Zjednoczone i Związek Radziecki. Większość z nas wie, ze pierwszym stworzeniem na orbicie okołoziemskiej była suczka Łajka, chociaż niewielu kojarzy, że żywa z tej podróży nie wróciła. Udało się to trzy lata później innym suczkom (znanym teraz dzięki popularnej kreskówce) - Biełce i Striełce. Zaledwie kilka miesięcy później Amerykanie wysłali w kosmos swojego żywego przedstawiciela. Pierwszym pasażerem w ramach programu Mercury był szympans Ham. Po powrocie z lotu stał się prawdziwym amerykańskim celebrytą – jego zdjęcia zdobiły okładki kolorowych magazynów, był tematem numer jeden w mediach. Wielu uważa, że podobnej sławy nie doświadczył wystrzelony w kosmos kilka miesięcy później pierwszy Amerykanin – Alan Shepard.

Ale kosmos! Mary Roach to lektura, którą czyta się o wiele lepiej niż niejedną powieść sensacyjną. Prawie na każdej stronie autorka zaskakuje czytelnika stawianiem pytań o sprawy błahe z ziemskiego punktu widzenia, a niezwykle istotne w warunkach zerowej grawitacji, braku wody, pożywienia, narażenia na promieniowanie kosmiczne (które do Ziemi nie dociera dzięki atmosferze). To fascynująca lektura. Książka, która się czyta dosłownie jednym tchem.

Mary Roach
Ale kosmos! Jak jeść, kochać się i korzystać z WC w stanie nieważkości

(Packing For Mars. The Curious of Life in the Void)

Tłumaczenie: Maciek Sekerdej
Oprawa miękka
Wydanie: pierwsze
ISBN: 978-83-240-1625-9
Rok wydania: 2011
Format: 136x205
Ilość stron: 312
Wydawnictwo: Znak literanova