Masz jerzyka za sąsiada? Nie będziesz mieć komarów w okolicy. Teraz jerzyki potrzebują pomocy - mówią poznańscy ornitolodzy

Jerzyki są ptakami wędrownymi. W Polsce pojawiają się zwykle w okolicach maja - dawniej ich przyloty pokrywały się z dniem świętego Jerzego, czyli 23 kwietnia i stąd zawdzięczają swoją nazwę. Osiedlają się w szczelinach muru, a najchętniej wykorzystują otwory w stropodachach. Teraz niemal wszystkie jerzyki gniazdują w miastach. Okres lęgu kończy się z początkiem sierpnia i wtedy odlatują na zimowisko do południowej Afryki.

Zobacz też: Poznaniance na balkonie zamiast kwiatów... urosły sokoły

Jerzyki charakteryzują się bardzo krótkimi, lecz mocnymi nogami z wszystkimi pazurkami skierowanymi do przodu. Stąd się wzięła ich łacińska nazwa Apus, co oznacza beznogie. Jednak taka budowa sprawia, że nie mogą usiąść na drucie jak jaskółki ani na cienkich gałązkach. Także poruszanie po ziemi jest dla nich trudnością, dlatego prawie nigdy nie chodzą. Natomiast nie przeszkadza im to w byciu jednym z najszybszych ptaków w Europie - w pogoni za zdobyczą osiągają prędkość 200 km/h.

Jerzyki są bardzo pożytecznym gatunkiem, ponieważ, żywiąc się tylko owadami latającymi w powietrzu: komarami, meszkami i muchami, utrzymują równowagę ekologiczną. Tam, gdzie są jerzyki, nie ma komarów! Jedna para, która karmi młode, potrafi w ciągu doby upolować nawet 20 tysięcy komarów. Jerzyki najczęściej tworzą kolonie, więc liczba zjedzonych owadów jest znacznie większa.

Jerzyki przez większość życia spędzają w locie, co warunkuje ich oryginalny tryb życia.

- Jerzyk [przyp. red.] w powietrzu zbiera pożywienie i materiał na gniazdo, pije krople deszczu, kopuluje i śpi, szybując z wiatrem na dużej wysokości (do 2,5 km). Może pozostawać w locie bez przerwy nawet przez 2 lata. Ląduje przede wszystkim podczas okresu lęgowego, budując gniazdo i karmiąc pisklęta. Ponadto czasami odpoczywa, chwytając się pazurkami pionowej ściany skały lub budynku

- wymienia prof. Piotr Tryjanowski z Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Jerzyki są pod ochroną i wymagają tzw. ochrony czynnej. - Główną przyczyną spadku liczebności jerzyków są prace budowlane, a przede wszystkim ocieplanie budynków z równoczesnym zamykaniem otworów w stropodachach, które są w Polsce podstawowym siedliskiem jerzyków - podkreślają poznańscy ornitolodzy z Uniwersytetu Poznańskiego.

Jednym ze sposobów pomocy jerzykom jest montaż specjalnych budek lęgowych, do których należy dobrać odpowiednie wymiary, pamiętając, że rozpiętość skrzydeł tego ptaka to 40-44 cm. Gdzie je instalować? Sprawdzają się na wysokich kamienicach i blokach mieszkalnych. Jerzyki najczęściej wybierają stronę wschodnią lub północną, unikając miejsc, w których są szybkie zmiany temperatury. Ornitolodzy z Uniwersytetu Przyrodniczego z Poznania mówią, że nie każdą budkę wybierze jerzyk. Naturalne siedliska tych ptaków mieszczą się w skałach i to jerzyk wybiera taką, która odpowiada mu najlepiej - tak też jest z budką lęgową. Niekiedy minie jakiś czas, zanim zainstalowana przez nas skrzynka zostanie zasiedlona przez jerzyka.

- Korzystając z własnego doświadczenia, rozmów z osobami zaangażowanymi w ochronę jerzyków, zawiesiliśmy budki na budynku Colegium Maximum naszej uczelni - podkreśla prof. Tadeusz Mizera z Katedry Zoologii UPP. - Liczymy, że i w tym roku zajmą podarowane im schronienia. Trzeba jeszcze jednak poczekać kilka dni, chociaż informacje internetowe wskazują, że w Polsce pojawiły się już pierwsze jerzyki - dodaje.

Inna forma pomocy leży w rękach właścicieli i zarządców biurowców oraz innych wysokich budynków mieszkalnych. Mogą oni zabezpieczyć szyby - przynajmniej te położone najwyżej - widocznym dla ptaków elementem, oraz zachęcić do zajęcia danego siedliska odpowiednim sygnałem akustycznym - specjalne urządzenie wabiące wydaje głosy jerzyków kilka razy dziennie. Jerzyki są ptakami stadnymi, więc z pewnością po kilku dniach osiedlą się w zwabionym miejscu i same będą dalej wabić odgłosami inne osobniki gatunku. Te sposoby w żaden sposób nie ingerują w konstrukcje budynków.