Nowe Muzeum Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu jest już na linii startu! Budowa ma ruszyć w tym roku

Miłośnicy wielkopolskiej historii porównują plany budowy Muzeum Powstania Wielkopolskiego z przeobrażeniem Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu: pancerniacka placówka gniotła się w golęcińskim hangarze Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych, gdzie już nie było miejsca na upychanie nowych eksponatów - przeniesiono ją jednak do nowej siedziby na Ławicy, gdzie nie tylko ma dziś kilka obszernych pawilonów, biuro, sklep, parking i zadaszony plac ekspozycyjno- manewrowy, ale do tego perspektywę wybudowania toru dynamicznych prezentacji sprzętu. Tymczasem miłośnicy Powstania, popularyzujący wiedzę o nim i czujący się w muzeum w Odwachu jak w domu, w czasie uroczystości upamiętniającej 104. rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego, 27 grudnia 2022 roku, usłyszeli, że dotychczasowa ekspozycja na Starym Rynku zyska dziesięć razy więcej miejsca w nowej lokalizacji!

- To prawda - przyznaje Przemysław Terlecki, dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu. - Teraz prezentujemy z dumą naszą powstańczą historię na 340 metrach kwadratowych w muzeum w Odwachu, nie mogąc jednak wyjść do odbiorców z nowoczesną i atrakcyjną ofertą ekspozycyjną. W 2023 roku ruszy budowa nowej siedziby Muzeum Powstania Wielkopolskiego, która będzie dysponować powierzchnią trzech tysięcy metrów plus miejscem na okazjonalne ekspozycje. To będzie wspaniały pomnik Powstania, a jednocześnie miejsce służące optymalnej lekcji historii, z eksponatami najcenniejszymi dla serc Wielkopolan, bo już przez nich przekazywanymi do zbiorów muzeum.

Bardzo ważny krok dla budowy muzeum wykonano kilka dni temu - 27 grudnia 2022 r. Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego, i Jacek Jaśkowiak, prezydent miasta Poznania, podpisali umowy sankcjonujące wymianę muzeów i Filharmonii Poznańskiej im. T. Szeligowskiego między samorządami wojewódzkim i miejskim. O tym rozwiązaniu mówiono już od lutego 2022 roku: filharmonia została przekazana pod skrzydła samorządu miejskiego, a Muzeum Archeologiczne w Poznaniu i Wielkopolskie Muzeum Niepodległości trafiły do samorządu wojewódzkiego.

O to, co pokazać na ponad trzech tysiącach metrów ekspozycji, Przemysław Terlecki się nie martwi. Muzeum przeniesie bogate powstańcze zbiory z Odwachu, do tego skorzysta z wybranych eksponatów Muzeum Narodowego w Poznaniu, z którym ma już zawartą umowę na wieloletnie wypożyczenie powstańczych artefaktów.

Przeprowadziliśmy już liczne kwerendy w kolekcjach muzeów w naszym regionie i w kraju, bibliotek - m.in. kórnickiej i szeregu instytucji. Wiemy, jakie ciekawe dokumenty czy zdjęcia chcielibyśmy wypożyczyć na krótkoterminowe - bo tylko takie można przygotowywać z poszanowaniem dla stanu fizycznego eksponatów - wystawy

- mówi Przemysław Terlecki. - Liczymy także na efekty prowadzonej przez nas akcji „Podziel się swoją historią”, wykorzystującej zdjęcia, dokumenty, pamiątki przekazane do muzeum przez poznaniaków. Tylko w ten sposób będziemy mogli przedstawić historię lokalnych zrywów, potyczek, lokalnych bohaterów, którzy w dniach Powstania sięgnęli po broń i poszli sami, by wywalczyć wolność. Ale nie tylko na pamiątki powstańcze liczymy: w przyszłym roku chcemy zwrócić się do poznaniaków, także pod egidą marszałka województwa wielkopolskiego, by przynosili nie tylko mundury, elementy wyposażenia żołnierskiego i zdjęcia powstańców, ale także wszelkie pamiątki związane z pracą organiczną, z czasem zaborów, z czasem Powstania, z dwudziestoleciem międzywojennym: szukamy mebli, obrazów, lampek nocnych, pierwszych radioodbiorników poznańskich, maszyn do pisania. Chcemy jak najpełniej oddać atmosferę czasu, gdy pamięć o Powstaniu i o walce o wolność była silna.

Przemysław Terlecki marzy o niektórych wyjątkowych eksponatach, które z radością powitałby w nowym muzeum. Chciałby wypożyczyć z Biblioteki Kórnickiej słynny ołtarz, przed którym na placu Wolności przysięgali powstańcy i żołnierze Wojsk Wielkopolskich - a jednocześnie wiele lat wcześniej - także żołnierze króla Jana III Sobieskiego, wyruszający na odsiecz wiedeńską!

Bardzo chciałbym ściągnąć do Poznania, nawet na krótkotrwałe wypożyczenie, sztandar 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich, na który przysięgali na placu Wielkopolskim: on obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

- mówi Przemysław Terlecki. - Marzę też o pokazaniu wspólnych elementów historii powstańczej Wielkopolski i powstań śląskich czy inicjowanych w Poznaniu działań mających na celu rozszerzenie Powstania na Pomorze, które faktycznie przyczyniły się do przejęcia tych terenów. Ale przede wszystkim chciałbym, by udało nam się pokazać historię Wielkopolski jako kolebki państwa polskiego, która w 1918 roku powstała do walki, by odzyskać niepodległość. Pokazać zwycięstwo pracowitych, przywiązanych do Kościoła i tradycji Wielkopolan, którzy walczyli nie tylko o swój region, ale także poszli do boju na Śląsk i chwilę później bronili państwa przed wrogimi armiami czerwonej Rosji. Motto, jakie przyświeca nam przy tworzeniu narracyjnej opowieści o tej wyjątkowej, wielkopolskiej drodze do niepodległości, streszcza się w pięknym haśle: Na co dzień praca. W chwilach próby zwycięstwo.

Nowe Muzeum Powstania Wielkopolskiego będzie zbudowane na Wzgórzu Świętego Wojciecha, w sąsiedztwie kościoła pw. św. Wojciecha, pomnika Armii Poznań oraz terenów Starej Rzeźni: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości ma już od roku pozwolenie na budowę, a także odpowiedni projekt, autorstwa warszawskiej pracowni WXCA. Co ciekawe, ten projekt był jedną z 53 prac zgłoszonych do pierwszego etapu konkursu, a następnie jednogłośnie wygrał drugi etap, do którego przeszło sześć prac. Pracownia WXCA zaprojektowała już dwa ważne warszawskie muzea: Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego na tzw. wyspie muzeów na Cytadeli, stworzyła też wystawę stałą Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

- To dopiero początek, bo mamy przed sobą dwa wyzwania - mówi Przemysław Terlecki. - Pierwszym jest rozpocząć budowę i doprowadzić ją do końca, a drugim - ogłosić i rozstrzygnąć konkurs na ekspozycję stałą, która najlepiej pokaże wielkopolski fenomen zwycięstwa. Mury mogą podobać się mniej lub bardziej, ale to właśnie wystawa stała jest sprawdzianem tego, czy potrafimy atrakcyjnie i w zrozumiały dla każdego sposób opowiedzieć naszą unikatową historię, jest sercem muzeum. W przyszłym roku, wraz z ogłoszeniem przetargu na generalnego wykonawcę budowy, będziemy ogłaszać konkurs na zaprojektowanie wystawy. Chcemy znaleźć firmę, która ma doświadczenie w kreowaniu muzeum narracyjnego, zna wykorzystywane obecnie w muzeach nowoczesne technologie i najlepiej pokaże to, co ma dotrzeć do świadomości i pamięci naszych gości, tak z Polski, jak i z zagranicy.

Wielkopolskie Muzeum Niepodległości zapowiada, że na Wzgórzu Świętego Wojciecha stanie nowoczesne muzeum, które w atrakcyjnej formie zaprezentuje historię Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 wraz z jego korzeniami, przyczynami, skutkami i znaczeniem, a jednocześnie będzie spełniać wszystkie wymagania współczesnego muzeum. Główna ekspozycja, owe trzy tysiące metrów kwadratowych, ulokowana będzie pod ziemią, a towarzyszyć jej będą cztery budynki, w których pomieści się administracja, dział opieki nad zbiorami, pracownia konserwatorska (obecne Muzeum Powstania Wielkopolskiego nie ma swojego konserwatora), biblioteka, magazyny czy sale konferencyjne, sklepik i część gastronomiczna.

- W nowej siedzibie swoje miejsce do statutowej działalności znajdzie także Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 - zapewnia Przemysław Terlecki. Nowe muzeum ma być tętniącym życiem nowoczesnym centrum opowiadania, ale także badania i upowszechniania historii zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

W przyszłym roku samorząd województwa wielkopolskiego, który przejął zadanie związane z budową Muzeum Powstania Wielkopolskiego, przekaże 12 mln złotych na przygotowanie przetargu na wyłonienie głównego wykonawcy i na rozpoczęcie budowy muzeum. Wcześniej na sprawy związane z pracami przygotowawczymi, projektowo-koncepcyjnymi 6 mln złotych przekazało miasto Poznań, a 1,5 mln Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - które nadal deklaruje pełną współpracę i współfinansowanie. Cała inwestycja, ujęta już w wieloletnim planie finansowym samorządu województwa wielkopolskiego, ma kosztować - według obecnych szacunków - 375 mln złotych.

Wielkopolskie Muzeum Niepodległości chce rozpocząć budowę jesienią 2023 roku, by w grudniu 2026 roku już obchodzić rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego w nowym, godnym jego pamięci obiekcie. Jednak, jak mówi Marek Woźniak, marszałek województwa wielkopolskiego, nie ma co przywiązywać się do konkretnej daty ukończenia budowy:
- Z punktu widzenia naszego i następnych pokoleń ważne jest, żeby to muzeum po prostu powstało i było dobrego wykonania i jakości narracyjnej. Nie data jest istotna, ale to, żeby było ono konsekwentnie i dobrze zrealizowane...