Piastowskie złoto

Gall Anonim zostawił przekaz, iż za czasów Bolesława Chrobrego zamożność dworu była tak wielka, że kobiety obwieszały się kosztownościami, aż ustać nie mogły. Futra podbijały jedwabiem, obszywały złotą frędzlą – mówi prof. Hanna Kocka-Krenz. – Historycy uważali, że te przesadzone opowieści mają podkreślać świetlaną przeszłość Polski.
Złotnicy znad Warty
Do tej pory w Wielkopolsce archeolodzy znajdowali ozdoby srebrne. Złote – tylko dwukrotnie: w Poznaniu i w Psarach. Tak było do jesieni 2002 r., kiedy pani profesor, badająca na Ostrowie Tumskim szczątki odkrytego przez siebie trzy lata temu pałacu Mieszka I znalazła to, co naukowcom wcześniej nie mieściło się w głowie: pracownię złotniczą z XI wieku, gdzie odbywała się obróbka złota.
– Jest to znalezisko znacznie cenniejsze niż fragmenty gotowych wyrobów – mówi pani profesor. – Mamy surowiec służący do wyrobu złotych ozdób, a także granaty, karneole. Materiały te sprowadzano na dwór, a złotnicy pracowali na zamówienie władcy, pod jego kontrolą. Granaty i inne surowce pochodziły z Czech, gdzie znajdowały się kopalnie kruszcu.
Prof. Kocka-Krenz najlepiej potrafi ocenić wartość znalezionych skarbów, gdyż pisała doktorat i habilitację o złotnictwie. – Na ziemiach polskich nie znaleziono żadnej pracowni z tego okresu obrabiającej złoto – podkreśla. – Warsztat odkryty na Ostrowie Lednickim pracował w srebrze i brązie. Czegoś takiego, jak w Poznaniu, nie było w Polsce.
Poznań stołeczny
Bolesław Chrobry miał złoto na własny i swego dworu użytek, swym ludziom płacił srebrem. Pracownia złotnicza znajdowała się między jego pałacem a wałem obronnym grodu. Jaki z tego wniosek? – Poznań nie stracił politycznego i militarnego znaczenia po 1000 r., czyli po Zjeździe Gnieźnieńskim – mówi pani profesor. – Spekulowano, że Gniezno było ważniejsze, gdyż tam ustanowiono arcybiskupstwo. Miasto to odzyskało znaczenie religijne z czasów pogaństwa. Jednak obecność pracowni złotniczej dowodzi, że centrum polityczne i administracyjne państwa było na Ostrowie Tumskim.
Odkrycie, jak twierdzi pani profesor, było możliwe dzięki precyzji studentów pracujących w wykopie. Znaleźli przedmioty niewielkie, ale o ogromnym znaczeniu. Miejsce to zostało dokładnie przebadane i zasypane. – Nie informowałam wcześniej o złotym skarbie, gdyż bałam się niepożądanych wizyt. Czekałam na wydobycie wszystkich skarbów – mówi prof. Kocka-Krenz.

Co znaleźli?
W ziemi tkwiły fragmenty złotych blach, folii, drucików filigranowych, fragment polmety, czyli złotego okucia z dwoma nitami. Największym elementem jest ozdoba z pseudogranulacją. Były i oczka granatów, prawdopodobnie przeznaczone do pierścionków, paciorek z karneolu, wieloboczny element z masy szklanej.
Pracownia sprzed tysiąca lat
Pracownię złotników zbudowano z drewna, z dużymi oknami zapewniającymi dostęp światła. Rzemieślnicy posługiwali się tyglami odlewniczymi, których fragmenty znaleziono. Miały drobiny złota, więc wiadomo, do czego służyły. Klepisko wylane było cementem, by można było zbierać cenne drobiny kruszcu. Można spekulować, że złote przedmioty zostały w ziemi, gdyż pracownia uległa pożarowi.