Porządki arcybiskupa

W ubiegłym tygodniu zakończono prace nad nowym statutem kapituły katedralnej w Poznaniu. Nie wszyscy są zadowoleni.
Nowy statut stanowi, że prepozytem kapituły (jej szefem) znów jest biskup a kanonicy
– seniorzy będą pozbawieni znacznej części swoich przywilejów.

Zmiany w statucie wynikają z jednej strony z potrzeby ,,czyszczenia” decyzji kadrowych po byłym arcybiskupie, a z drugiej strony z konieczności czynienia oszczędności, bo ile wierni dają na tacę – każdy widzi, a potrzeby są ogromne - tłumaczy jeden z kanoników honorowych. Nowy statut stanowi, że prepozytem kapituły (jej szefem) znów jest biskup, a kanonicy – seniorzy będą pozbawieni znacznej części swoich przywilejów.

Mieć kanonię

- Kanonicy stanowią honorową asystę biskupa. Statut określa, w jakich uroczystościach ma uczestniczyć kapituła, prawa i zobowiązania kanoników, świadczenia i powinności wobec katedry. Kanoników mianuje biskup na mocy swojej decyzji – tłumaczy jeden z księży.
Kanonię nadaje biskup kapłanom odznaczającym się ,,wykształceniem i nieskazitelnością życia”. Duchowieństwo katedry ma przywileje honorowe, wyróżniające ich na przykład strojem spośród innych kapłanów. W sytuacji, kiedy tytuły są jedynymi bodaj środkami docenienia kapłana i potwierdzenia rangi jego pracy – na tym tytule znaczącej części kapłanów bardzo zależy.
Arcybiskup Paetz nie szczędził tytułów. Kapitułę katedralną w Poznaniu tworzyło dotąd 12 kanoników gremialnych i 2 nadliczbowych – supranumerariuszy. Katedra miała też 68 kanoników honorowych.
- Kiedyś rola kapituł była zdecydowanie większa, to one mianowały biskupa, miały beneficja. Teraz ma raczej znaczenie prestiżowe – ocenia kapłan, który kanonikiem jeszcze nie został.

Bez biskupa?

Za czasów abp. Juliusza Paetza statut został zmieniony.
- Na przykład zawierał on zapis, że biskupi nie mogą być członkami kapituły. W ten sposób prepozytem kapituły przestał być bp Zdzisław Fortuniak, a został nim blisko związany z abp. Paetzem ks. Antoni Ważbiński. W statucie nadanym przez abp. Paetza funkcja prepozyta stała się niekadencyjna. Do kasy kurialnej włączono beneficja, a członkowie kapituły nie płacili za mieszkanie - anonimowo informuje pracownik Kurii.
Na czele kapituły stał do tej pory jako prepozyt – ks. infułat Antoni Ważbiński. Kanoników gremialnych było łącznie 12, a poza tym 2 supranumerariuszy (nadliczbowych) – ks. Zygmunt Thimm i proboszcz katedry - ks. Ireneusz Szwarc.

Nowy statut

Żeby zmienić prepozyta, trzeba było zmienić statut. W lecie br. arcybiskup Stanisław Gądecki rozesłał propozycję kształtu nowego dokumentu - opracowanego przez kurię metropolitalną - do wiadomości członkom kapituły. W połowie lipca tytuł kanonika kapitulnego otrzymał bp Grzegorz Balcerek. Nominacja ta jednoznacznie wskazywała na fakt, że biskup znów będzie mógł być prepozytem kapituły.
- Jest to swego rodzaju impuls prawny – jeżeli w gronie kapituły jest biskup, to na przewodniczącego gremium należy wybrać biskupa – argumentuje jeden z kanoników. Według nowego statutu biskup może być prepozytem kapituły do 75 roku życia. Potem zobowiązany jest ustąpić.

Seniorzy

W składzie kapituły katedralnej w Poznaniu jest czterech kapłanów wielce zasłużonych, ale sędziwych – dawno przekroczyli 75 lat. W nowym statucie utworzono kategorię kanoników – seniorów. Do tej pory status kanonika gremialnego był dożywotni. – Pojawił się zapis, że kanonik, który ukończy 75 lat – otrzymuje status kanonika – seniora i zwalnia tym samym miejsce dla nowych kanoników. Najgorsze, że senior traci prawo do mszy pogrzebowej w katedrze i pochówku w kwaterze kanonickiej – wyjaśnia jeden z księży.
Nic dziwnego, że taka decyzja wzbudza ogromne emocje.
Kanonicy nadal nie płacą za mieszkania, ale muszą uiszczać rachunki za wodę, gaz i prąd. Skąd te środki będą mieć najstarsi kapłani, którzy całe życie poświęcili diecezji? – Jeśli ktoś mieszka na plebanii i ma tak szarmanckiego proboszcza, jak na przykład ks. Roman Kubicki, proboszcz parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Floriana, to może mieć nadzieję, że proboszcz nie będzie tych kwot egzekwował - tłumaczy mój rozmówca.

Z podziękowaniem

Do projektu kanonicy zgłosili szereg uwag i poprawek. 18 września, przed uroczystością swoich imienin arcybiskup Stanisław Gądecki wręczył członkom kapituły ostateczną wersję statutu. Wynika z niej, że nie uwzględnił większości propozycji zmian przekazanych przez kanoników. Podziękował za to dotychczasowemu prepozytowi kapituły, ks. Antoniemu Ważbińskiemu, za opuszczenie dotychczas zajmowanego mieszkania.

Kapituła

Obok kapituły katedralnej w archidiecezji poznańskiej istnieją jeszcze cztery kapituły kolegiackie: przy kościele farnym w Poznaniu, przy kościele pw. NMP Wniebowziętej w Środzie Wlkp., przy kościele św. Mikołaja w Lesznie i przy kościele MB Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa w Szamotułach. Kanonicy dzielą się na: tytularnych (rzeczywistych, czyli gremialnych), którzy posiadają kanonię, czyli urząd duchowny, miejsce w stallach i głos w kapitule i honorowych, którzy posiadają tylko odznaki i honory kanoników, lecz bez prawa głosu w kapitule. Kanonik zobowiązany jest do przestrzegania statutów kapitulnych.

ARCHIDECYZJA

W artykule zatytułowanym ,,Archidecyzja” (GP z 9 września br.) pisaliśmy, że najprawdopodobniej w przyszłym roku nastąpią zmiany struktury Kościoła w Polsce. Stolica Apostolska przygotowuje nowy projekt podziału kraju na diecezje. Część archidiecezji gnieźnieńskiej ma być połączona z poznańską. Pozostała część archidiecezji gnieźnieńskiej ma zostać włączona do nowej diecezji bydgoskiej.
Według niepotwierdzonych jeszcze informacji, na czele archidiecezji gnieźnieńsko-poznańskiej ma stanąć abp Henryk Muszyński, obecny metropolita gnieźnieński. Ma on zostać kreowany kardynałem na najbliższym konsystorzu, a Poznań tym samym stałby się stolicą kardynalską. Arcybiskup Stanisław Gądecki jest według jednych ,,bezkonfliktowym kandydatem” na przewodniczącego Episkopatu Polski, a według innych źródeł ma podjąć pracę w Watykanie. Jest on konsultorem Papieskiej Komisji ds. Religijnych Relacji z Żydami i ma wiele zasług w kształtowaniu dialogu międzyreligijnego.
Włoska prasa informowała ostatnio, że w listopadzie nastąpią istotne zmiany na stanowiskach w Kurii Rzymskiej, a w lutym odbędzie się dziewiąty konsystorz Jana Pawła II, na którym papież mianuje około 10 nowych kardynałów. Wśród kandydatów wymienia się też osobistego sekretarza Ojca Świętego - biskupa Stanisława Dziwisza.