POZNAŃ - W mieście można spotkać relikty PRL

Nie ma już Armii Czerwonej czy „krwawego” Feliksa Dzierżyńskiego. Tych patronów ulic, zmieniono jako jednych z pierwszych. Widać jednak, że niektóre nazwy, mimo jasnych nawiązań nikogo nie rażą. Dlatego w mieście wciąż możemy spacerować ulicą Armii Ludowej czy Zygmunta Berlinga. Jadąc w kierunku Murowanej Gośliny, mijamy osiedle 40-Lecia PRL-u, a studenci do dzisiaj mieszkają w akademiku „Hanka”. Skąd ta z pozoru neutralna nazwa? W czasach PRL-u patronem była znana działaczka ruchu robotniczego – Hanna Sawicka.

Poznański „komunistyczny panteon” na nazwach się nie kończy. Idąc Ratajczaka spotykamy płaskorzeźbę żołnierza Armii Czerwonej, który w braterskim uścisku wita się z żołnierzem Armii Ludowej. Nad wejściem do budynku wisi radziecka gwiazda. Kiedyś działało tam „Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej” i kino „Przyjaźń”. Dzisiaj można tu zjeść spaghetti.

Socrealistycznych dzieł jest więcej. Robotniczy relief przedstawiający murarzy, hutników i chłopów w budynku Urzędu Miasta przy ulicy Libelta czy uczące się dzieci w byłym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli. Ten ostatni zniknął w magazynie, bo stary gmach zburzono. Czeka jednak, aż powstanie w tym miejscu nowa siedziba Urzędu Marszałkowskiego i wówczas znowu ozdobi jedną ze ścian. Podobny los spotkał pomnik Marcina Kasprzaka, który przez prawie 30 lat stał w parku Wilsona. Początkowo rozebrany przeleżał kilka lat w magazynie, by ostatecznie stanąć przy domu rodzinnym działacza robotniczego, w Czołowie koło Kórnika.
– Na początku postać budziła kontrowersje, jednak teraz mieszkańcy się przyzwyczaili, a posąg stał się nawet celem wycieczek osób o lewicowych poglądach – zapewnia Jerzy Lechnerowski, burmistrz Kórnika.

Wymazywanie przeszłości nie zawsze miało jednak szczęśliwy finał. W zeszłym roku w hałdę gruzu zamienił się pomnik Karola Świerczewskiego. Kilka lat temu zaginęła także gwiazda z monumentu na Cytadeli i socrealistyczna tablica Temidy z gmachu sądu. Co się z nimi stało? Nie wiadomo.

– Niestety, wielu rzeczy nie można obronić inne z kolei bezpowrotnie zaginęły – mówi Iwona Błaszczyk z biura Miejskiego Konserwatora Zabytków. – To, co zostało, staramy się katalogować i ocalić przed zniszczeniem.

Kopalnią symboli wciąż pozostaje Cytadela. Na terenie parku można spotkać pomnik marszałka ZSRR Wasilija Czujkowa. Dawne czasy przypominają także m.in. rzeźby „Braterstwo Broni”, „Saperzy” czy oddany do użytku w 1986 roku „Dzwon Pokoju i Przyjaźni Między Narodami”.

Symbole przeszłości nie wszystkim przeszkadzają. O zmianie nazw ulic Czechosłowackiej czy Jugosłowiańskiej w Poznaniu nikt nie myśli. Jednak czasem mieszkańcy protestują przeciw haniebnej przeszłości patronów.

– Ulice nie mogą nosić nazw komunistycznych kolaborantów, którzy zrobili tak dużo złego dla kraju – podkreśla Krzysztof Konieczka, członek grupy protestacyjnej z Lubonia, która chce zmiany nazw ulic: Władysława Hibnera, Henryka Rutkowskiego, Małgorzaty Fornalskiej, 22 Lipca i Walki Młodych. Mimo że akcja trwa od kilku miesięcy, to Rada Miasta wciąż nie podjęła ostatecznej decyzji w tej sprawie.