Rada nad embrionem

Polscy lekarze uznali, że dynamiczny rozwój medycyny powinien znaleźć odbicie również w przepisach obowiązującego
kodeksu etyki lekarskiej. Propozycje zmian dotyczą różnych dziedzin. Nie wszystkie budzą powszechną aprobatę.

Dotychczas najwięcej dyskusji wzbudzały propozycje zmian prowadzące do ograniczenia wykonywania zapłodnienia metodą in vitro.

– Przede wszystkim trzeba się kierować dobrem pacjenta i rozsądkiem a to wymaga wykonywania zapłodnienia pozaustrojowego. Jedną z metod leczenia niepłodności jest zapłodnienie pozaustrojowe i od tego we współczesnej medycynie uciec się nie da – uważa prof. Marek Spaczyński, prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego.

Jasne reguły

W nowym projekcie są też zapisy regulujące związki lekarzy z przemysłem. – Kodeks etyki biznesu i etyki lekarza nie zawsze idą w parze. Na pewno niedopuszczalna jest gratyfikacja lekarza w oparciu o ilość wypisywanych leków – podkreśla prof. Marek Spaczyński. Dodaje jednocześnie, ze związku medycyny z przemysłem uniknąć się nie da, gdyż to światowe koncerny, wydające miliony dolarów na badania są nośnikiem najnowszej wiedzy, metod diagnostycznych i leczniczych. Dzięki nim odbywają się badania naukowe oraz kongresy. Badania muszą być jednak obiektywne.

Dzieci z zamrożenia

Pomysłodawcy zmian, które zmierzają do skreślenia in vitro z listy legalnych metod medycznych stosowanych w Polsce, są zatroskani losem zamrożonych zarodków. Pytają, co się z nimi stanie, jeżeli nie przydadzą się już matce? Jak długo pozostaną w bankach? Czy nie ma do nich dostępu ktoś niepowołany? Polskie przepisy nie rozwiązują takich problemów, pozostawiając prawo decydowania w rękach rodziców. W Wielkiej Brytanii przegłoso- wano prawo do badań nad komórkami embrionalnymi, które mogą być wykorzystywane dla ratowania ludzkiego zdrowia i życia. W naszym kraju ludzkie zarodki potrzebne są tylko w jednym celu: zapłodnienia in vitro. Nie z każdego jednak narodzi się nowe życie i dlatego kobieta musi mieć pewien ,,zapas” (lekarze nie lubią tego określenia). Sięga się do niego wtedy, gdy ponawia się próbę, lub wtedy, gdy kobieta chce mieć kolejne dziecko. W Niemczech rodzina płaci klinice za opiekę nad zamrożonymi embrionami. Jednak może z tego zrezygnować, gdy uzna, że nie będą jej potrzebne. Nie oznacza to jeszcze wyroku. Zarodki nadal pozostają w banku, teraz już pod wyłączną kontrolą lekarzy, którzy mogą je zaproponować obcej kobiecie.
Pojemniki z zarodkami w poznańskim ośrodku in vitro - Klinice Niepłodności i Endokrynologii Rozrodu przy ul. Polnej są dobrze strzeżone przed ,,obcymi”.

Pod kontrolą

Tylko pięć osób - lekarze i biolodzy - mają do nich dostęp. Każda czynność jest zawsze odnotowywana w dokumentach. Wszystkie niewykorzystane embriony pozostają w gestii rodziców, którzy podpisują stosowną umowę. I będą tam tak długo, jak sobie będą tego życzyć. A potem? - Na pewno nie ulegną zniszczeniu - zapewnia prof. Leszek Pawelczyk, kierownik Kliniki.

Niektóre z proponowanych zapisów

Art. 45
1. Lekarz uczestniczący w eksperymentach biomedycznych musi je przeprowadzać zgodnie z zasadami badań naukowych. Eksperymenty z udziałem człowieka powinny być poprzedzone badaniami in vitro oraz in vitro na zwierzętach. Zwierzęta poddawane eksperymentom należy odpowiednio traktować i w miarę możliwości chronić przed cierpieniem.
2. Lekarz może przeprowadzać eksperymenty lecznicze z udziałem człowieka w stadium embrionalnym tylko wtedy, gdy spodziewane korzyści zdrowotne w sposób istotny przekraczają ryzyko zdrowotne embrionów nie poddanych eksperymentowi leczniczemu.
Rozdział II, związki lekarzy z przemysłem,
Art. 51 a
1. Lekarz nie powinien przyjmować korzyści od przedstawicieli przemysłu medycznego, jeżeli może to ograniczyć obiektywizm jego opinii zawodowych lub podważyć zaufanie do zawodu lekarza.
Art. 21b
Lekarzowi mającemu związki finansowe z przemysłem medycznym
nie wolno w żaden sposób odstąpić od podejmowania w pełni obiektywnych decyzji klinicznych lub działania w najlepszym interesie pacjentów i osób biorących udział w badaniach.
Art. 51 c
Lekarz powinien ujawniać słuchaczom wykładów oraz redaktorom publikacji wszelkie związki z firmami lub subwencje z ich strony oraz inne korzyści mogące być przyczyną konfliktu interesów.
Art. 51 f
Lekarz nie może przyjmować wynagrodzenia za samo skierowanie pacjenta na badania prowadzone lub sponsorowane przez producenta leków lub wyrobów medycznych (sprzętu i wyposażenia medycznego)
Rozdział III, stosunki wzajemne między lekarzami
Art. 52
2. Lekarz powinien zachować szczególną ostrożność w formułowaniu opinii o działalności zawodowej innego lekarza, w szczególności
nie powinien publicznie dyskredytować go w jakikolwiek sposób.
3. Lekarz wszelkie uwagi o dostrzeżonych błędach w postępowaniu innego lekarza powinien przekazać zainteresowanemu lekarzowi. Jeżeli dostrzeżony błąd popełniony przez innego lekarza ma niekorzystny wpływ na stan zdrowia pacjenta, należy podjąć działania dla odwrócenia jego skutków.