Wielkopolskie Muzeum Wojskowe – pierwsza wojskowa instytucja muzealna w Polsce

Pierwsza przeprowadzka konieczna była już cztery lata po otwarciu placówki. W roku 1923 Wielkopolskie Muzeum Wojskowe zyskało większe pomieszczenia. Nowa siedziba została udostępniona do zwiedzania 22 kwietnia.

Do tego czasu muzeum gnieździło się w Poznaniu przy al. Marcinkowskiego 7, w miejscu, gdzie dziś znajduje się nowe skrzydło gmachu Muzeum Narodowego. Niestety dość liczne już wtedy zbiory (kilkanaście tysięcy obiektów) nie mieściły się w niewielkim budynku ogrodowym. Większe pomieszczenia w budynku dawnej składnicy artyleryjskiej przy ul. Artyleryjskiej (obecna Powstańców Wielkopolskich, narożnik z ul. Franciszka Ratajczaka) przekazane zostały przez poznańskie Dowództwo Okręgu Korpusu Nr VII.

Już kilka dni przed oficjalnym otwarciem muzeum w ówczesnej prasie pojawiały się ogłoszenia zachęcające do przybycia na uroczystość: „Dyrekcja Muzeum Wojskowego w Poznaniu, mieszczącego się obecnie w gmachu przy zbiegu ulic Ratajczaka i Artyleryjskiej podaje do publicznej wiadomości, że otwarcie i poświęcenie instytucji nastąpi nieodwołalnie w niedzielę, dnia 22 kwietnia (1923) punktualnie o godzinie 12-tej w południe.”

Dodatkowo rozesłano wiele zaproszeń i ustalono promocyjne ceny biletu wstępu w tym dniu - 1000 marek polskich od osoby. Kurier Poznański informował: „Muzeum otwarte będzie od 10-tej rano do 2-giej popołudniu, przyczem wstęp wynosić będzie cenę obecną jednorazowego przejazdu tramwajem. Młodzież ucząca się i dzieci płacą tylko połowę ceny jednorazowego przejazdu tramwajem. Wojsko wstęp zupełnie bezpłatny bez względu na szarżę.”

Na otwarciu pojawił się „można powiedzieć bez przesady, nieomal cały Poznań”. Był i Kardynał Prymas Dalbor i ks. biskup Łukomski w otoczenie wielu przedstawicieli duchowieństwa. Nie zawiodło wojsko na czele z dowódcą Okręgu Korpusu Nr VII gen. Raszewskim. Przybyli także: konsul francuski Dufort, wicewojewoda Cwojdziński, przedstawiciele miasta – prezydent Ratajski oraz prezes Rady Miejskiej dr Mieczkowski.

Prasa donosiła: „Cała sala czyni nader dodatnie wrażenie. Szczupłość miejsca jest wykorzystana celowo, a wszystko urządzone ze smakiem i znawstwem przynosi zaszczyt dyrekcji muzeum, potwierdzając nasze powiedzenie, że zostały położone trwałe fundamenty pod tę nową placówkę chluby narodowej!”

Zatem, co mogli zobaczyć goście przybyli do muzeum, w dniu 22 kwietnia 1923 roku? Ekspozycję podzielono wg działów tematycznych na kilka pawilonów: 1) lotnictwo; 2) oświata i kultura w wojsku; 3) medaliony, odznaki i medale; 4) jeńcy wojenni; 5) pamiątki francuskie; 6) umundurowanie i ekwipunek; 7) obrazy i rzeźby; 8) dział fotograficzny; 9) dział kartograficzny; 10) uzbrojenie i amunicja; 11) pamiątki z obrony Lwowa i powstania górnośląskiego; 12) dział sanitarny.

Wielkopolskie Muzeum Wojskowe istniało w dawnej składnicy artyleryjskiej do września 1939 roku. W tym okresie była to jedna z dwóch wojskowych instytucji muzealnych w Polsce -  w roku 1920 otwarto Muzeum Wojska w Warszawie.

W czasie wojny zbiory muzeum uległy zniszczeniu. Po 1945 roku ze względu na uwarunkowania polityczne nie było możliwości ponownego otwarcia muzeum jako instytucji wojskowej. Dopiero z początkiem lat 60. placówka weszła w struktury Muzeum Narodowego i znalazła nową siedzibę w pawilonie zbudowanym na Starym Rynku w miejscu średniowiecznych Sukiennic.