Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Wojna pozbawiła ich nóg. W Poznaniu znaleźli miejsce, gdzie mogą postawić pierwsze kroki

Alicja Durka
Alicja Durka
Wszystko zaczęło się od integracji osób z niepełnosprawnościami. Teraz  w Jednej Chwili pokazują, że sport może przywrócić poczucie własnej wartości i sprawczość, tym, którzy stracili nogi na wojnie w Ukrainie.
Wszystko zaczęło się od integracji osób z niepełnosprawnościami. Teraz w Jednej Chwili pokazują, że sport może przywrócić poczucie własnej wartości i sprawczość, tym, którzy stracili nogi na wojnie w Ukrainie. Robert Woźniak
Jest w Poznaniu takie miejsce, w którym staje się na nogi. W każdym sensie. Stowarzyszenie Jedna Chwila powstało w 2015 roku. Założył je Krzysztof Stern, który sam od lat porusza się na wózku. Pierwszą ideą stowarzyszenia była integracja środowiska osób z niepełnosprawnościami ze społeczeństwem. Kilka lat temu było to jeszcze bardziej potrzebne niż dziś, sytuacja, choć daleko jej do ideału - nieco się poprawiła.

- Większość członków stowarzyszenia jeździ na wózkach, wszyscy jesteśmy sportowcami, więc naturalnie z rehabilitacji zrobił się sport

- mówi Mateusz Wawrzyniak, trener w stowarzyszeniu, który również porusza się na wózku. Wcześniej uprawiał jeździectwo, lekkoatletykę i nurkowanie. Ostatni - półzawodowo i to właśnie podczas głębokiego nurkowania doznał udaru rdzenia kręgowego, przez co stał się osobą z niepełnosprawnością.

Dzięki temu lepiej rozumie kolejnych podopiecznych Jednej Chwili. Nie ma tu jednak mowy o taryfie ulgowej. Stowarzyszenie skupia się przede wszystkim na prowadzeniu klubu crossfitowego, w którym prowadzone są zajęcia z crossfit adaptive, czyli z crossfitu dopasowanego do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, głownie, choć nie wyłącznie, poruszających się na wózkach. Aktualnie corssfit adaptive trenuje około 15 osób z Poznania i okolic.

Stowarzyszenie organizuje obozy treningowe, zawody i biegi dla osób z niepełnosprawnościami. Przez lata trzon stowarzyszenia stanowili wózkowicze. Flagowym przedsięwzięciem były biegi integracyjne. W największym, zorganizowanym na Torze Poznań brało udział prawie tysiąc osób, w tym 90 na wózkach.

Wojna na wózku

24 lutego 2022 roku zmienił perspektywę wielu Polaków. Gdy w pamiętny czwartek wszyscy dowiedzieli się o sytuacji w Ukrainie, członkowie Jednej Chwili uznali, że nie mają możliwości, by zaangażować się w pomoc. Jednak już po kilkudziesięciu godzinach zmienili zdanie. 26 lutego powstawała ulotka z informacją, że stowarzyszenie pomoże wszystkim potrzebującym osobom z niepełnosprawnościami po obu stronach granicy.

Ta decyzja okazała się kluczowa. Transporty z pomocą humanitarną wiozły przede wszystkim żywność, leki, ubrania. Zaopatrzenie niepełnosprawnych w specjalistyczne, niezbędne sprzęty zeszło na dalszy plan. A potrzeby były ogromne. I na Ukrainie, i już w Polsce.

Osoby dorosłe przekraczały granicę zazwyczaj na swoich wózkach, ale dzieci przewożone były często na rękach, choć wcześniej korzystały ze specjalistycznych wózków. Zostały więc praktycznie bez możliwości przemieszczania się, musiały jeździć w spacerówkach. W ciągu zaledwie pięciu miesięcy, przy współpracy z kilkoma firmami udało się dostarczyć pomoc rzeczową do Ukrainy i uchodźców w Polsce o łącznej wartości około 2 milionów złotych. To dziesiątki palet z cewnikami i pieluchami, 30 dziecięcych, ponad 90 wózków aktywnych. Te ostatnie są sprzętem, który musi być dopasowany do konkretnej osoby. Niemal szyty na miarę. Nie są wygodne, bo nie mają takie być. Jak sama nazwa wskazuje, nie są dla osób, które chcą wylegiwać się na kanapie, mają za zadanie pozwolić na możliwie najaktywniejsze życie. Ich budowa zmusza też do regularnych zmian pozycji, co przy okazji zapobiega odleżynom. Kupienie wózka aktywnego na rynku wtórnym jest właściwie niemożliwe. Przy zakupie należy podać m.in. szerokość bioder, długość nóg i wagę. Można zatem przekazać lub sprzedać go tylko osobie o bardzo zbliżonych wymiarach, a możliwych konfiguracji są tysiące. To sprawy, które nie dla każdego są oczywiste.

- Nie zajmowaliśmy się takimi rzeczami, jak ubrania czy żywność. Zajęliśmy się tylko pomocą specjalistyczną, na której najlepiej się znamy. Tej też najbardziej brakowało

-wspomina Mateusz.

Czytaj też:Miliony uchodźców opuściły swoje domy i rodziny. Koniec wojny nie oznacza powrotu do ukochanej Ukrainy

Najtrudniejsze są pierwsze kroki

Później narodziła się współpraca z Polską Misją Medyczną, z którą poznańskie stowarzyszenie prowadzi wyjątkowy projekt. To m.in. działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami z Ukrainy i Polski, które w wyniku działań wojennych straciły kończyny.
Na przełomie lutego i marca ONZ podało, że w ciągu roku od 24 lutego 2022 w Ukrainie zginęło przynajmniej osiem tysięcy cywilów, a 13 tysięcy zostało rannych. Eksperci podkreślają jednak, że te liczby cały czas rosną, a skala strat może być znacznie większa, bo strona rosyjska nie przestrzega podstawowych zasad i dopuszcza się licznych zbrodni wojennych. Ludność ukraińska jest często narażona na śmierć lub kalectwo w trakcie codziennego życia, a nawet w szkołach, przedszkolach i szpitalach.
Wiele z osób, które przeżyły rosyjskie ataki, ale zostały ranne stanie się osobami z niepełnosprawnościami. Część z nich straciła kończyny. Ten projekt to odpowiedź na ich potrzeby. W Ukrainie funkcjonuje program zapewniający protezy m.in. weteranom, ale ma cały szereg wad i niedociągnięć.

Wiele do życzenia pozostawia przede wszystkim jakość i dostępność protez. W Polsce możliwości są na znacznie wyższym poziomie. Polska Misja Medyczna wraz ze stowarzyszeniem Jedna Chwila zapewniają odpowiedni sprzęt, dopasowany do indywidualnych potrzeb każdego podopiecznego. Na tym jednak nie koniec. Ukraińcy są włączani także w stałą rehabilitację, naukę chodzenia i funkcjonowania w nowej rzeczywistości. Organizowane są także obozy sportowo-rehabilitacyjne. Dzięki temu, osoby z niepełnosprawnością (z naciskiem na tą świeżo nabytą, w wyniku wojny) mogą skutecznie się rehabilitować.

Uczestnicy zostają włączeni do programu treningowego, aby przygotować się do codziennego funkcjonowania z protezą. Ważną częścią rehabilitacji są zajęcia sportowe, prowadzone m. in. przez paraolimpijczyków, które pomogą uczestnikom wrócić do aktywnego życia w społeczeństwie. Każdy z nich zostaje także objęty opieką psychologiczną i ma możliwość spotkania się z doradcą zawodowym, by określić możliwości powrotu do pracy po przebytym urazie.

- Przyjeżdżają do nas ludzie z różnymi amputacjami. Czasami jest to połowa łydki, czasem amputacja tak wysoka, że zostały praktycznie same pośladki. Udało nam się już zaprotezować kilkadziesiąt osób, a w sumie do tej pory przez ten projekt, który trwa od czerwca 2021 roku, przewinęło się już ponad 160 osób w rehabilitacji i rewalidacji, która jest dla nas równie istotna. My, będąc osobami aktywnymi, pracującymi, posiadającymi rodziny, a przy tym osobami z niepełnosprawnościami, staramy się wypuszczać w świat ludzi, którzy będą gotowi na to samo

- tłumaczy Mateusz.

Dodaje on także, że rewalidacja jest ważną częścią rehabilitacji, bo jak mówią trenerzy, to przywrócenie osoby z niepełnosprawnościami społeczeństwu. Członkowie stowarzyszenia są przeciwni tworzeniu gett niepełnosprawnych.

- Sami pracujemy, mamy rodziny i mamy tylko troszeczkę inny sposób przemieszczania się. To jest koniec różnic i chcemy, żeby ludzie, którzy kończą udział w naszym projekcie wychodzili z tymi samymi możliwościami, żeby potrafili przesiadać się z wózka do samochodu, żeby potrafili się sprawnie poruszać na wózku, czy korzystać z protezy i żeby była ona dobrze dobrana. Żeby byli po prostu możliwie najsprawniejszymi ludźmi. Wierzymy, że będą mogli wrócić, jeśli nie do tej pracy, co wcześniej, to jakiejkolwiek, a nie będą skazani na siedzenie w domu

- przekazuje trener. Podkreśla także, że dla stowarzyszenia praca z osobami po amputacjach to nowa sytuacja, wcześniej zajmowali się głównie z osobami na wózkach. Fakt, że mieli podobne doświadczenia do swoich podopiecznych stanowił pewne ułatwienie. W przypadku osób po amputacjach kontekst zupełnie się zmienił. Z pomocą przyszli jednak doświadczeni fizjoterapeuci i firmy specjalizujące się w dopasowywaniu wysokiej jakości protez.

Przez sport do zdrowia i aktywności

Różnice między pracą rehabilitantów z osobami po amputacjach, a z ludźmi na wózkach są ogromne. Należy więc szczególnie zadbać o dopasowanie kolejnych ćwiczeń do możliwości konkretnej osoby.

Treningi w stowarzyszeniu koncentrują się wokół crossfitu, czyli treningu ogólnorozwojowego, który skupia się zarówno na poprawie kondycji, jak i siły. To daje duży wachlarz możliwości modyfikacji niemal każdego z ruchu, ale jak przekonują trenerzy, nie chodzi o to, by ćwiczenia były identyczne. Należy skupić się przede wszystkim na tym, żeby ludzie, którzy przychodzą ćwiczyć byli samodzielni najbardziej, jak to tylko możliwe.

Z doświadczeń stowarzyszenia wynika także, że w początkach rehabilitacji, praca nad budowaniem sprawności fizycznej działa kojąco również na psychikę, bo wiele osób przed wypadkami było aktywnymi sportowcami.

- Sport w momencie, gdy stajesz się osobą z niepełnosprawnością na pewno nie przeszkadza, a śmiem twierdzić, że jest dużą podstawą tego, żeby jak najszybciej wrócić do możliwie pełnej sprawności. Widzimy, że chłopacy przychodzą do nas o kulach, a po dwóch miesiącach się ich pozbywają. Zwłaszcza, gdy korzystają z jednej protezy, bo przy dwóch często zostaje choćby laseczka, bo utrzymanie stabilności na dwóch protezach, zwłaszcza przy wysokich amputacjach jest bardzo trudne do uzyskania

- opowiada Mateusz i podkreśla, że rehabilitacja sportem, zwłaszcza dla ludzi, którzy wcześniej byli bardzo sprawni, przynosi doskonałe efekty.

To nie wyklucza jednak rehabilitacji medycznej. Przeciwnie, te dwa aspekty mogą się doskonale uzupełniać. Bywa, że podopieczni stowarzyszenia rezygnują z „bycia pacjentem” i skupiają się wyłącznie na rozwoju sportowym, przygotowują się do zawodów i osiągają kolejne sportowe cele. Ta zmiana perspektywy pozwala często na szybsze pokonanie kolejnych progów. Rehabilitacja medyczna często ogranicza się do powrotu do sprawności, a sportowa dąży do osiągnięcia konkretnych efektów, które można modyfikować i rozwijać.

- Ciężki trening powoduje, że bardzo szybko dochodzisz do wysokiej sprawności. To występuje w każdym sporcie. My podchodzimy do rehabilitacji jak do procesu zbliżonego do przygotowania do zawodów niż ciągłego procesu, bez jakiegokolwiek celu. Wyznaczamy małe cele naszym podopiecznym i wielką satysfakcją jest widzieć uśmiech, kiedy te cele sami osiągają

- dodaje trener.

Jak pokazują doświadczenia, sport zwiększa poczucie sprawczości i własnej wartości, ale bywa też przepustką do normalnego życia. Po serii treningów osoby, które po wypadkach nie były w stanie samodzielnie wyjść z domu, zaczynają prowadzić samochody, pracować, robić zakupy, otwierają się na nowe znajomości.

Rehabilitacja i do domu

Po rozpoczęciu akcji pomocowej dla Ukrainy, charakter stowarzyszenia znacznie się zmienił.

- Nasze problemy maleją. To, z czym się borykaliśmy w obliczu tego, co oni przeżywali to często niewiele. Mamy chłopaka, który jest po ciężkim urazie mózgowo-czaszkowym. W doskonałej kondycji psychicznej, ale fizycznie znacznie gorzej, a wynika to z tego, ze przez ostatnie 10 lat praktycznie nie miał rehabilitacji. Widzimy jak pracuje, jaki robi progres i będzie u nas tak długo, jak to będzie potrzebne, aż uzyska maksymalną sprawność, jaką możemy mu dać. Wojna zmienia perspektywę, pojawiają się u nas nie tylko sportowcy. To jest zderzenie z brutalną rzeczywistością

- tłumaczy Mateusz wskazując na ćwiczącego z gumami rozporowymi chłopaka w zielonej koszulce.

Jakie są historie ludzi w stowarzyszeniu? Różne, ale na siłowni żadna z nich nie ma znaczenia. Nie ma tu zazwyczaj rozmów o tym, co się stało, jakie są perspektywy Ukrainy. Liczy się to, co jest tu i teraz. Chodzi o to, by w czasie rehabilitacji, zwłaszcza w pierwszych tygodniach i miesiącach dać poczucie spokoju, bezpieczeństwa, rutynę i czas na skupienie się tylko na sobie.
Później często nadchodzi moment powrotu do Ukrainy. Na ten krok decyduje się większość uczestników zajęć w Jednej Chwili. Później przyjeżdżają do Poznania na kolejne turnusy rehabilitacyjne i znów wracają do swojego kraju.

- To nie tak, że nie ma tu dla nich miejsca, po prostu oni chcą wrócić do siebie. Nie spotkałem się wcześniej z takim patriotyzmem

- opowiada Mateusz, który dodaje także, że takie podejście pozwoli najpewniej na odbudowę Ukrainy po wojnie.

Już teraz podejmowane są w Ukrainie próby tworzenia struktury dla osób z niepełnosprawnościami. Fundacja Aktywnej Rehabilitacji prowadzi projekt, w którym uczy ludzi na wózkach życia w nowej sytuacji. Teraz rozpoczęła kolejny program. Tym razem są to szkolenia dla osób na wózkach, które chcą wrócić do swojego kraju i zostać instruktorami aktywnej rehabilitacji. Powód takiego działania jest prosty. Na dłuższą metę wyjazd każdego niepełnosprawnego potrzebującego pomocy do ościennego kraju na leczenie i rehabilitację nie jest rozwiązaniem.

Konieczna jest także zmiana wielu kwestii medycznych w Ukrainie. Tam sytuacja osób z niepełnosprawnościami jest trudniejsza niż w Polsce. Mowa tu choćby o urologii czy szerzej - fizjologii. Niepełnosprawni Ukraińcy często przez lata korzystają z pieluch, choć ze względów medycznych nie jest to konieczne. W Polsce od lat dąży się do tego, by możliwie jak najszybciej, często jeszcze w szpitalu, usamodzielniać osoby z niepełnosprawnością, także w tym zakresie.

To oczywiście ogromna poprawa komfortu życia, ale też poczucia godności, bo dorośli ludzie, którzy mogliby funkcjonować na zbliżonym poziomie do osób sprawnych, wpychani są w rolę niesamodzielnych i potrzebujących stałej kontroli. Dlatego stowarzyszenie stara się uczyć, że można inaczej i że warto choćby spróbować stanąć na własnych nogach.

Jesteś świadkiem ciekawego wydarzenia? Skontaktuj się z nami! Wyślij informację, zdjęcia lub film na adres: [email protected]
Obserwuj nas także na Google News

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Wojna pozbawiła ich nóg. W Poznaniu znaleźli miejsce, gdzie mogą postawić pierwsze kroki - Głos Wielkopolski

Wróć na poznan.naszemiasto.pl Nasze Miasto