Żetony, medale – tym promują się polskie miasta (poza Poznaniem)

Czym się różnią monety od żetonów? Dla numizmatyków to sprawa oczywista, przeciętny zjadacz chleba zazwyczaj się nad tą różnicą nie zastanawia. Monety w Polsce mogą być emitowane wyłącznie przez Narodowy Bank Polski i są prawnym środkiem płatniczym. Wszystkie numizmaty wydawane przez samorządy, firmy, miasta – to żetony. I to właśnie nim poświęcona jest najnowsza wystawa, która od piątkowego popołudnia możemy oglądać w Muzeum Narodowym przy Al. Marcinkowskiego.

- Numizmaty to obiekty niewielkie skalą, ale niekiedy o gigantycznej wartości historycznej i materialnej – mówi prof. Wojciech Suchocki, dyrektor Muzeum Narodowego.

W Sali na parterze muzeum – na wystawie Złoto, srebro, brąz. Numizmaty w promocji miast i samorządów zgromadzono ponad 500 eksponatów. Ale do ostatniej chwili nie było wiadomo ile ich będzie!  Wszystko przez to, że jeszcze dzień przed oficjalnym otwarciem wystawy przychodziły dary.
- Przedmioty na wystawie pochodzą częściowo ze zbiorów Muzeum Narodowego, ale w znacznej części powstała dzięki darom samorządów – wyjaśnia Agnieszka Murawska z Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Poznaniu, kuratorka wystawy.

Wśród tych eksponatów jako najcenniejsze i najciekawsze wymienia kilka żetonów:
- To donatywa gdańska z 1599 roku z popiersiem Zygmunta III Wazy, pokazana wspólnie z żetonem w złocie miasta Gdańsk z 2008 roku, na którym na awersie jest herb miasta, taki sam jak na starszej o ponad 400 lat donatywie, a na rewersie popiersie Lecha Wałęsy – opowiada Agnieszka Murawska. -  Żeton jest częścią większego daru, który otrzymaliśmy od prezydenta Gdańska, jakim jest cały komplet żetonów gdańskich poświęconych 20 rocznicy otrzymania przez Lecha Wałęsę pokojowej nagrody Nobla. Jest to zestaw numerowany i wręczany głowom koronowanym i prezydentom, którzy do miasta przyjeżdżają.

Pakiet z numerem 1 otrzymał sam Lech Wałęsa, z numerem 2 – prezydent Sarkozy, z numerem 3 – Dalajlama. Do poznańskiego muzeum trafił zestaw z numerem 4.

Wystawa została zaaranżowana w ten sposób, żeby pokazać wszystkie rodzaje numizmatów o tematyce miejskiej, bądź wydanych przez miasta. Znajdziemy tu i medale – także z okresu Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego, a także współczesne. Zobaczyć możemy bony – czyli pieniądz papierowy zastępczy, kiedyś uzupełniający niedobór pieniądza na rynku, tworzyły je miasta, gminy i inne jednostki samorządu jakby wyręczając państwo, które było w upadku w latach 20. ubiegłego wieku, jak również bony kolekcjonerskie, które emitowane są przez miasta i gminy w celach promocyjnych.

- Ale przede wszystkim możemy oglądać żetony monetarne, maleńkie krążki metalu, bardzo podobne formą do monet, a emitowanych przez miasta i samorządy w celach promocyjnych, ale także zarobkowych – dodaje Agnieszka Murawska. - Warto pamiętać, że to jest jedna z niewielu form promocji, która się zwraca w realnym pieniądzu.

Na żetonach miasta przede wszystkim sięgają do własnej tradycji, historii, do tego co im bliskie.
- Z jednej strony mamy wizerunki znanych osób, wizerunku herbów miast, miejskich pieczęci , które były najważniejszymi znakami – wyjaśnia Agnieszka Murawska. - To były znaki władzy panujących, królów i wielkich miast. Z drugiej strony miasta chwalą się na przykład tym, że są świetnym miejscem do turystyki. O ile polskie monety, które też tu na wystawie są, o ich przesłaniu, formie i treści decyduje się centralnie w Warszawie, o tyle to, co znajduje się na żetonie – decydują lokalne elity. Jest to głos lokalny, który promuje własną wizję świata, historię i teraźniejszość i chce ją przekazać przyszłości.

Na żetonach augustowskich mamy wioślarzy, na żetonach z Karpacza – narciarzy. Gubin się promuje tym, że ma coś, czego nie ma nigdzie indziej – słynną śliwką gubinką. Uznali, ze to jest najważniejsze.

Na uwagę zasługuje także sam sposób ekspozycji. Jej prezentacja jest pomyślana w ten sposób, żeby widz mógł obejrzeć obie strony.
- I to zarówno tych pospolitych żetonów, które my, szarzy ludzie możemy sobie kupić za parę złotych, jak i również tych, nadzwyczaj cennych, bitych w srebrze i złocie, w ograniczonych ilościach – zaznacza Agnieszka Murawska. - Tak żeby można było ocenić ich piękno, uwarunkowane przede wszystkim autorstwem prac. To nie tak, że zrobił to jakiś rzemieślnik na niewiadomo jakim sprzęcie. Nie! Wiele żetonów jest zaprojektowanych przez uznanych polskich medalierów, artystów, którzy otrzymują nagrody na bardzo wielu konkursach międzynarodowych, na których porównuje się monety różnych państw świata.

Każdy z żetonów jest włożony w pleksi, dzięki czemu gablotę można obejść i zobaczyć żeton z każdej strony. A oprócz tego ogromne, powiększenia fotograficzne, projekcję multimedialną, a dla najcenniejszych monet - projekcja w 3D.

Tablica poświęcona Wielkopolsce należy do najbardziej bogatych na wystawie, razem z tablicą poświęconą Śląskowi.
- Jest to zadziwiające, ponieważ Śląsk ma bardzo rozległe tradycje mennicze – mówi Agnieszka Murawska. - Tam mamy kruszce, złoto, srebro i miedź, natomiast u nas nigdy takich tradycji nie było, ale sięgamy po ten sposób upamiętnienia.

Na wystawie możemy zobaczyć żetony wielu wielkopolskich miast: Kępno, Kcynia, Kórnik, Luboń – ta lista jest o wiele dłuższa. Nie ma tylko żadnego żetonu wydanego przez Poznań. Dlatego, że takowy nie istnieje! Poznański honor na wystawie ratują heliodory wyemitowane przez Uniwersytet imienia Adama Mickiewicza oraz żetony bite specjalnie z okazji wystawy.

Wystawę Złoto, srebro, brąz. Numizmaty w promocji miast i samorządów możemy oglądać w Muzeum Narodowym do 2 października. Bilet wstępu kosztuje 7 zł (ulgowy – 4 zł) i upoważnia do obejrzenia jeszcze jednej wystawy czasowej – Z kolekcji Leona Wyczółkowskiego.

Wystawie towarzyszy bogaty program spotkań o charakterze edukacyjnym:

20 sierpnia, sobota
godz. 16.00 Agnieszka Murawska, Oprowadzanie kuratorskie po wystawie

2 września, piątek
godz. 19.00 Agnieszka Murawska: Piątkowe wieczory w muzeum
Kod tożsamości. Dlaczego Lech Wałęsa, krasnal, Biała Dama są znakami łączącymi społeczność lokalną?

3 września, sobota
godz. 16.00 dr Witold Garbaczewski: Historia i legenda. Papierowy pieniądz zastępczy jako środek promocji „małych ojczyzn”.

24 września, sobota
godz. 16.00 Agnieszka Murawska: Moneta i żeton - współczesny obiekt tezauryzacji i lokata kapitału.
Spotkanie połączone z niespodzianką dla widzów.

1 października, sobota
godz. 12.00 Agnieszka Murawska. Pieniądz miejski poprzez wieki. Moneta, medal, donatywa - formy tezauryzacji kruszcu.

godz. 16.00 Finisaż wystawy. Rozstrzygnięcie konkursu plastycznego dla dzieci i młodzieży. Pożegnanie z wystawą poprowadzi kurator Agnieszka Murawska

10 września, sobota
godz. 16.00 Magdalena Nowaczyk, Płaskorzeźba- tworzymy gipsowe modele żetonów i monet.
Warsztat dla rodzin. (Liczba miejsc ograniczona. Zapisy na warsztat – 61 85 68 136, -137)

Z cyklu Sito Sztuki:

17 września, sobota - godz. 11.15
Sabina Kiełczewska, Warsztat dla dzieci – Skarbonki. Malowanie i ozdabianie ceramicznych świnek-skarbonek. Ukazanie roli oszczędzania i pożyczki (kredytu) w życiu codziennym. Na zajęcia obowiązują zapisy po nr tel. 8 568 136 / 137.

Z cyklu Wakacje w muzeum:

24 sierpnia, środa - godz. 12.15
Joanna Bryl, Poznaj swój kraj, czyli miasta Wielkopolski na monetach, banknotach i żetonach

26 sierpnia, piątek - godz. 12.15
Ewa Siejkowska - Askutja, Projektujemy monety

Moneta w Muzeum – zabawa w muzealnika.
Celem zajęć jest ukazanie roli i znaczenia instytucji muzeum we współczesnym społeczeństwie informatycznym. Uwrażliwienie, że bez wiedzy o przeszłości nie można zrozumieć teraźniejszości ani świadomie podejmować decyzji o przyszłości. Ukazanie muzeum jako miejsca, gdzie się bada, przechowuje i zabezpiecza to, co z przeszłości pozostało i świadczy o tym kim byliśmy i dziś jesteśmy. Wyjaśnione zostanie czym różni się: muzeum od archiwum czy biblioteki. Co to jest wystawa, zabytek, eksponat, dokumentacja, konserwatorstwo.

Uczestnicy zajęć zostaną wyposażeni w przyrządy pomiarowe służące określeniu wagi i rozmiarów obiektu muzealnego. Będą posługiwać się wagą precyzyjną oraz linijką lub suwmiarką. Wykonają dokumentację kopii zabytku lub eksponatu w postaci karty obiektu muzealnego.

(tematyka lekcji zgodna z podstawą programową do nauczania historii w 4 klasie szkoły podstawowej; może być zrealizowana w klasach wyższych oraz gimnazjum).

I ty będziesz liczył pieniądze…
Celem zajęć jest nauka liczenia w praktyce z wykorzystaniem wynalazków charakterystycznych dla różnych epok – abakusa, liczydła, maszyny liczącej oraz kalkulatora. Ukazanie różnych systemów liczenia.

(tematyka lekcji zgodna z podstawą programową do nauczania zintegrowanego w klasach 1-3 oraz 4-6 szkoły podstawowej).

Istnieje możliwość zamówienia zajęć o odmiennej tematyce po wcześniejszym ustaleniu z kuratorem wystawy. Szczegółowych informacji udziela Dział Edukacji Muzealnej, tel. 61 85 68 136/137.

Zobacz wszystkie zdjęcia - przejdź do galerii!