Złe przepisy korupcji nie zwalczą

Rada krajowa regionalnych izb obrachunkowych opublikowała raport z 950 kontroli.
Wynika z nich, że urzędnicy zajmujący się przetargami nie mają kwalifikacji, szwankują
systemy zamawiania usług i towarów, mnożą się celowe pomyłki.

Kontrolerzy z Regionalnych Izb Obrachunkowych (RIO) stale nawiedzają siedziby samorządów sprawdzając między innymi, czy realizowane są przepisy chroniące przed korupcją. Najczęściej, przy różnych okazjach, sprawdzają przestrzeganie ustawy o zamówieniach publicznych, bo wadliwe organizowanie przetargów okazuje się najczęstszym grzechem kontrolowanych samorządów. Kontrolowani skarżą się tymczasem, że stale zmieniane przepisy odbierają im możliwość podpisania umów z partnerami oferującymi najlepsze warunki.

– Kontrolowane są samorządy, a nie druga strona przetargu. Firmy zajmujące się np. drogownictwem podzieliły rynek między siebie, a ustawa nie ogranicza tego procederu – mówi Andrzej Porawski, dyrektor Biura Związku Miast Polskich. – Umawiają się, że jedna firma wygra tu, inna gdzieś indziej. Dyktują warunki, przez co samorządy płacą więcej.

Czy można się spodziewać kolejnych nowelizacji ustawy, mającej ją „ucywilizować”? Zmiany wprowadziłyby jeszcze większy chaos, powstałoby błędne koło. Nikt nie wyciąga wniosku najbardziej oczywistego – samorządowi urzędnicy nie nadążają za nowelizacjami.

Walka po europejsku

A ustawa z listopada 2002 r. niewiele ma wspólnego z walka z korupcją.

– Ostatnio spisałem z internetu 20 zasad walki z korupcją, które przyjęte są przez ministrów krajów Unii Europejskiej – mówi Andrzej Porawski. – Ani jedna zasada nie występuje w polskiej ustawie.

A Porawski zwraca uwagę, że znacznie łatwiej byłoby zwalczyć korupcję tworząc lepsze przepisy, wykluczające uznaniowość u urzędników, nakładające obowiązek zmieszczenia się w określonych terminach. – W Sejmie informujemy posłów, że czytelne procedury najłatwiej wyeliminują korupcję – podkreśla.

Zdaniem dyrektora Porawskiego, nie będzie już kolejnych nowelizacji ustawy. Powstanie całkiem nowa. – Właśnie opiniowaliśmy jej projekt – informuje. – Jest bardziej europejska. Podlegają jej zadania o wartości powyżej 165 tys. euro. Mniej warte zadania podlegające ustawie to wymysł polski, nigdzie się tego nie stosuje. Granica w wysokości 3 tys. euro to czysty nonsens.

Pokój dla kontrolerów

Jak na razie wszystko rozstrzygane jest według starych przepisów. Regionalna Izba Obrachunkowa kontroluje finanse gminnych samorządów co cztery lata. W Poznaniu właśnie taka inspekcja się skończyła, ale inne trwają „na okrągło”. Prezydent Poznania Ryszard Grobelny zwraca uwagę, że zamówienia publiczne sprawdzane są w prawie wszystkich kontrolach. Jest ich tak wiele, że służby kontrolne otrzymały w magistracie do dyspozycji oddzielne pomieszczenie. Niezależnie od tego funkcjonuje rozbudowana kontrola wewnętrzna urzędu.

Procedury związane z przetargami są tak zawiłe, że niemal każda kontrola wykryje jakieś nieprawidłowości. Wszelkie wykroczenia należy zgłaszać do rzecznika dyscyplinarnego finansów publicznych, który decyduje o karach. Ryszard Garbacki, rzecznik prasowy Urzędu Kontroli Skarbowej dodaje, że na terenie całej Wielkopolski nie zdarzyło się, by rzecznik dyscyplinarny finansów publicznych nałożył maksymalny wymiar kary, a jest nim zakaz wykonywania zawodu przez 10 lat.

– Postępowania jednak się toczą, kontrole trwają, mniejsze kary nakładane są często – dodaje.

Znaleźli błędy

W Poznaniu inspektorzy mieli ostatnio zastrzeżenia do przystąpienia miasta do spółki Kupiec Poznański – udział jest nieproporcjonalny, niekorzystny dla miasta. Umowa została zawarta, więc jedyną konsekwencją jest zalecenie unikania takich sytuacji w przyszłości. Zastrzeżenia budziły też problemy związane z terenami po PGR w rejonie Moraska. Miasto otrzymało zalecenie uporządkowania prac nad planem zagospodarowania.