Do więzienia za przywóz kaktusa?

Najważniejsze to upewnienie się, czy okaz, który chcesz kupić nie jest objęty przepisami dotyczącymi ochrony dzikiej fauny i flory. Jeśli pamiątkę, którą planujesz kupić wytworzono z zagrożonych gatunków objętych tymi przepisami nie znaczy to,  że nie ma możliwości przywiezienia jej do kraju. Należy jednak upewnić się, że okaz został legalnie pozyskany i dopełnić wszelkich wymaganych procedur eksportowych i importowych.

Pamiętaj, że w świetle przepisów nie ma znaczenia, czy przewóz dotyczy żywych zwierząt czy przedmiotów z nich wykonanych.

Okazy w rozumieniu Konwencji Waszyngtońskiej (CITES) to osobniki żywe, martwe i produkty pochodne np.: trofea, skóry, wyroby skórzane, koralowce/muszle i ich fragmenty (biżuteria, pamiątki), żywność, leki, wyroby z kości słoniowej, rogu nosorożca, drewna. Jedynym kluczem jest obecność w produkcie gatunku objętego przepisami.

- Można zadać pytanie, czy ograniczanie międzynarodowego handlu martwymi okazami faktycznie przyczynia się do ochrony gatunków. Przecież utrudnianie życia człowiekowi który chce przewieźć torebkę z pytona/krokodyla nie pomoże temu zwierzęciu. To prawda, że zwierzę nie odzyska już życia, ale skrupulatne respektowanie postanowień Konwencji skutkuje tym, że okazy z nielegalnego źródła nie mogą być przewożone – argumentują pracownicy biura prasowego Ministerstwa Ochrony Środowiska. - Kontrola handlu okazami gatunków zagrożonych wyginięciem sprawia, że osobniki tych gatunków są mniej chętnie pozyskiwane ze środowiska. Kary za nielegalny handel okazami CITES zmniejszają popyt, a co za tym idzie podaż – czyli realne pozyskiwanie osobników ze środowiska.

Na liście gatunków znajdują się m.in. (

pobierz pełną listę gatunków w formacie pdf):

- kręgowce:

ssaki: wszystkie naczelne (w tym kapucynki, tamaryny, marmozetty), kotowate (tygrysy, lwy, lamparty, pumy, serwale, rysie, żbiki i wszystkie inne poza kotem domowym), wilki, słonie, nosorożce, wydry.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: żywe małpki sprzedawane w celach hobbystycznych, skóry dzikich kotów, wilków, niedźwiedzi, wydr, słoni, niektórych zebr oraz przedmioty z nich wykonane (buty, dywaniki, kołnierze), wyroby z kości słoniowej, z rogów nosorożca, kłów morsa, pamiątki (wypchane zwierzęta lub ich fragmenty, przedmioty ze skóry, w tym przedmioty pamiątkarskie z dłoni małp, z nóg/włosia słonia), trofea, specyfiki medycyny azjatyckiej (mogą zawierać kości tygrysów, żółć niedźwiedzi, rogi nosorożca).

ptaki: np. gwarek, prawie wszystkie papugi, wszystkie ptaki drapieżne, sowy, kolibry.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: żywe i wypchane zwierzęta, jaja, trofea.

gady: węże np. wszystkie z rodziny pytonów i dusicieli, wszystkie żółwie lądowe i morskie, popularny w akwariach żółw czerwonolicy, wszystkie krokodyle, liczne legwany, gekony kameleony, inne jaszczurki.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: żywe zwierzęta, przedmioty skórzane (paski do zegarków, torebki, buty, kapelusze, kurtki), przedmioty pamiątkarskie ze spreparowanych węży, kobry w butelkach z egzotycznymi nalewkami, trofea.

płazy: np. drzewołazy, aksolotl.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: żywe zwierzęta sprzedawane w celach hobbystycznych.

ryby: np. wszystkie jesiotrokształtne, wszystkie koniki morskie.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: egzotyczne rybki akwariowe, kawior, leki i paraleki (w tym, choć nie tylko, specyfiki medycyny azjatyckiej) wytworzone z koników morskich.

- bezkręgowce:

pajęczaki: np.: ptaszniki, skorpion cesarski.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: żywe zwierzęta sprzedawane w celach hobbystycznych, spreparowane skorpiony sprzedawane jako pamiątki lub składniki egzotycznych nalewek.

owady: np. niepylak apollo, pazie ptasioskrzydłe.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: spreparowane okazy (motyle, chrząszcze) sprzedawane w celach kolekcjonerskich, żywe zwierzęta.

pierścienice: pijawka lekarska.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: żywe okazy dla celów paramedycznych, leki i paraleki wytworzone z pijawek.

mięczaki (głównie małże i ślimaki): np. muszle skrzydelnika olbrzymiego i przydaczni;

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: muszle do celów kolekcjonerskich.

niektóre koralowce

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: skamieniałe fragmenty koralowców przewożone jako pamiątki, składniki biżuterii (nie dotyczy korali czerwonych i różowych), żywe koralowce i ukwiały do celów akwarystycznych.

- rośliny

Na przykład: niektóre agawy; niektóre cyprysy; prawie wszystkie kaktusy; wszystkie storczyki; wszystkie dzbaneczniki; szereg roślin drzewiastych  z rodziny mahoniowa tych.

Na co przede wszystkim zwracać uwagę: egzotyczne rośliny ozdobne, meble i przedmioty z drewna (w szczególności mahoniowego).

Czy możemy bez przeszkód podróżować ze swoim pupilem?

Najpierw należy określić, czy gatunek zwierzęcia, który posiadamy to gatunek CITES, ponieważ mogą być nimi niektóre zwierzątka domowe: wszystkie małpki (w tym kapucynki, tamaryny, marmozetty); gwarek, prawie wszystkie papugi (np. żako, ary, kakadu, modrolotki, aleksandretty), wszystkie ptaki drapieżne np. wykorzystywane w sokolnictwie; wszystkie żółwie lądowe (np. stepowy, grecki, mauretański) i morskie, część żółwi błotnych, np. popularny w akwariach żółw czerwonolicy, wszystkie krokodyle, liczne legwany (np. legwan zielony), gekony, kameleony, inne jaszczurki, węże np. wszystkie z rodziny pytonów (np. pyton królewski, tygrysi) i dusicieli (np. boa dusiciel); drzewołazy, aksolotl, żabki z rodzaju Mantella; wszystkie koniki morskie; ptaszniki, skorpion cesarski; żywe koralowce i ukwiały.

Na wywóz tych zwierząt z obszaru UE jest wymagane zezwolenie CITES, podobnie na ich przywóz do UE. (Aby rozwiać wątpliwości najlepiej sprawdzić

.)

W przypadku przewozu po obszarze Unii Europejskiej zwierząt pochodzących ze środowiska naturalnego wymagane jest świadectwo Unii Europejskiej z zatwierdzonym miejscem do którego zwierzę ma trafić (każdorazowo przy przewożeniu zwierzęcia takie świadectwo jest wymagane). Jest to jednak rzadka sytuacja w przypadku zwierząt domowych, które w większości pochodzą z hodowli.

W tym przypadku przewóz jest wolny, pod warunkiem posiadania dokumentów legalności pochodzenia. Są nimi m.in.:

- świadectwo zwalniające z zakazu podejmowania działań komercyjnych (np. sprzedaży i kupna) wobec okazów gatunków objętych najbardziej restrykcyjnym załącznikiem A przepisów UE, np. żółw mauretański (Testudo graeca), żółw grecki (Testudo hermanni);
- dokument urodzenia w hodowli lub poświadczenie legalnego przywozu do Unii Europejskiej w przypadku innych gatunków, np. żółw stepowy (Testudo (agrionemys) horsfieldii).

Dodatkowo należy skontaktować się ze służbami weterynaryjnymi i dopełnić wszystkich ewentualnych wymogów zdrowotnych i sanitarnych związanych z przewozem żywych zwierząt.

Nie zaszkodzi również skontaktować się ze Służbą Celną i potwierdzić, że nie będzie przeszkód w odprawie granicznej ze zwierzęciem w danym urzędzie celnym. Koniecznie też skontaktujmy się z liniami lotniczymi/innym przewoźnikiem, w celu upewnienia się odnośnie możliwości przewozu zwierzęcia.

Niektórych okazów gatunków nie można w ogóle przywieźć do Unii Europejskiej. (Pobierz pełną listę w formacie pdf).

Są nimi np.:
- trofea wilka z Białorusi, Kirgistanu, Turcji;
- nierozłączka rudogłowa z Tanzanii;
- ara zielonoskrzydła z Argentyny i Panamy;
- wszystkie żółwie czerwonolice, jako zagrażające faunie europejskiej;
- liczne gatunki koników morskich z Indonezji;
- niektóre motyle z Wysp Salomona;
- skrzydelnik olbrzymi (jego muszle są popularną pamiątką) z Haiti, niektóre muszle przydaczni z Wietnamu, Mozambiku, wysp Salomona;
- niektóre storczyki ze Szwajcarii, Turcji, Norwegii, Korei Południowej, Rosji, Chin, Wietnamu.

Warto pamiętać, że przepisy te zmieniają się i co jakiś czas do listy dochodzą nowe gatunki. I tak od 23 czerwca dołączą do niej:

- legwany z rodzaju Ctenosaura: C. bakeri, C. oedirhina, C. melanosterna, C. palearis,
- chwytnice (Agalychnis spp.) – gatunki żab, hodowanych również w celach hobbystycznych, z rodzaju Agalychnis;
- salamandra Neurergus kaiseri – ten gatunek salamandry jest krytycznie zagrożony ze względu na nielegalne pozyskiwanie i sprzedaż do celów terrarystycznych.

Jak załatwić formalności związane z przywozem egzotycznej pamiątki?

- Upewnij się co do gatunku zwierzęcia/rośliny z którego/ej wytworzono przedmiot, czy nie są one objęte przepisami – radzą pracownicy Ministerstwa Środowiska. -  Nie jest łatwo poznać wszystkie gatunki CITES z których okazami możemy się spotkać. Jednak czerwona lampka powinna zapalić się szczególnie przy przedmiotach wytworzonych z kości słoniowej, rogów nosorożca, koralowców, muszli, skór gadów i ssaków (głównie: krokodyli, węży, dzikich kotów, wilków, niedźwiedzi), innych kości zwierząt.

Poinformuj sprzedawcę, że chciałbyś wywieźć dany przedmiot za granicę, zapytaj czy nie będziesz miał problemów z tego tytułu. Być może, jeśli dany okaz wytworzono z gatunku CITES, sprzedawca ma odpowiednie dokumenty wywozowe lub może się o nie wystarać. To może ułatwić procedury, ale jedynie w przypadku gdy otrzymasz szczegółowe informacje. Prostego zaprzeczenia, typu „Nie, nic Pan nie potrzebuje, nie będzie problemów”, nie traktuj jako ostatecznej wykładni.

Skontaktuj się z izbą celną lub Ministerstwem Środowiska opisując możliwie dokładnie sytuację (kraj, okaz, gatunek). - W razie potrzeby poradzimy jak możliwie sprawnie przeprowadzić procedurę importową, poinformujemy że w przypadku danego okazu nie ma żadnych wymogów lub przeciwnie: że jego wwóz nie będzie możliwy – deklarują pracownicy Ministerstwa.

Jeśli już przed wyjazdem planujesz zakup jakiejś egzotycznej pamiątki, np. powiększenie kolekcji muszli, nabycie kapelusza ze skóry krokodyla, upewnij się możesz zrobićto zgodnie z prawem i w razie potrzeby przygotuj się zawczasu do dopełnienia wszelkich formalności.

Co grozi za niedopełnienie wymogów?

Przewóz i działalność komercyjna prowadzona z naruszeniem przepisów UE w zakresie ochrony międzynarodowej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi jest przestępstwem i podlega karze do 5 lat więzienia.