Trudno rozbić monopol PKP

Od nowego roku lokalne połączenia kolejowe leżą w gestii samorządów. Do 15 lutego mają być podpisane umowy z przewoźnikami. Porozumień nie można jednak podpisać. Samorządy nie mają pieniędzy, a resort transportu nie wydał jeszcze licencji innym niż PKP przewoźnikom.

Polskie Koleje Państwowe przechodzą restrukturyzację. W związku z tym od nowego roku połączenia lokalne przeszły we władanie samorządów. W myśl zapisów ustawowych samorządy mają zawierać umowy z przewoźnikami obsługującymi te linie.

Konkurencja wśród transportowców miała korzystnie wpływać na ceny usług. Z kolei z pieniędzy przekazywanych z budżetu centralnego samorządy miały dotować nierentowne pociągi. Praktyka jednak wjechała na zupełnie inny tor niż nakazuje teoria zmian w kolejnictwie.

PKP wciąż jedyne

W najbliższym czasie samorządy powinny wybrać przewoźników i podpisać z nimi umowy. Jednak na rynku pasażerskich przewozów kolejowych wciąż działa tylko jedna firma – Polskie Koleje Państwowe. Inne nie mogą zaistnieć, bo ministerstwo transportu do tej pory nie wydało ani jednej koncesji na przewozy. Taki dokument ma tylko dotychczasowy monopolista.

Resort zacznie wydawać koncesje dopiero, gdy znowelizowane zostanie rozporządzenie określające zasady ich przyznawania. Na razie więc samorządy muszą dogadywać się z monopolistą, co – jak przyznają – łatwe nie jest.

– Do tej pory zgłosił się do nas jeden przewoźnik, który w przewozach kolejowych widzi szansę dla siebie. Najpierw jednak musi uzyskać koncesję – przyznaje Roman Koblański, dyrektor departamentu infrastruktury i inwestycji Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu.

Czekając na budżet

Samorząd województwa wielkopolskiego na razie nie może podpisać umowy nawet z PKP, bo nie wiadomo jakimi funduszami na dotacje będzie dysponował. Nie wiadomo ani ile, ani kiedy dostanie pieniądze. Resort finansów nie przekaże ich dopóki nie będzie ustawy budżetowej.

– Mamy przygotowaną redakcyjną formę umowy z PKP z terminem obowiązywania od 1 stycznia do 9 czerwca – mówi Roman Koblański. Koleje czekają jednak na gwarancje finansowe. Ponadto do 15 lutego powinna być podpisana druga umowa między samorządem a przewoźnikiem. Na jej podstawie kolej, wiedząc jakie linie będą dotowane, ułoży nowy rozkład jazdy, który wejdzie w życie w czerwcu. Dopóki jednak nie ma pieniędzy, trudno oczekiwać, że chociaż jedna z umów zostanie podpisana.

– Na razie pasażerowie nie muszą się obawiać. Mamy ustalenia z PKP, że pociągi będą kursowały normalnie – zapewnia dyrektor departamentu infrastruktury.

Papierowe pieniądze

Zarząd województwa dysponuje jedynie informacją, że rząd w tym roku w skali kraju na dotacje przewozów przekaże 300 milionów złotych. Z szacunkowych obliczeń wynika, że na Wielkopolskę przypadnie ok. 20 mln zł. Gdyby samorząd chciał dofinansować wszystkie przewozy do 100 procent, to pieniędzy starczyłoby na pokrycie 23 procent deficytu.
– Nie będziemy mogli równo dołożyć do wszystkich przewozów – przyznaje Roman Koblański.

Z 405 pociągów, które samorząd ma dotować, tylko 33 utrzymują się same. Do pozostałych trzeba dokładać. Na przykład pociąg Piła – Lotyń jest rentowny tylko w 8 procentach. Samorząd nie może jednak sobie pozwolić na jego likwidację, podobnie jak wielu innych równie ,,dochodowych’’ połączeń.

Lokalne pociągi są często jedyną możliwością dotarcia do pracy mieszkańców rejonów dotkniętych strukturalnym bezrobociem. Samorząd musi więc oprócz rachunku ekonomicznego decydować, które linie dotować ze względów społecznych.