Wyraz kolęda wywodzi się ze starożytnej nazwy pierwszego dnia każdego miesiąca - calendae. Z czasem jego znaczenie zaczęło się poszerzać i oznaczać pieśń bożonarodzeniową, wizytę księdza w domu lub ludowy obrzęd związany z chodzeniem po domach.
Najstarsza polska kolęda pochodzi z 1424 roku i zaczyna się od słów "Zdrów bądź, Królu Anielski". Zwyczaj ich tworzenia upowszechnił się w wieku XVI i XVII. Początkowo powstawały w franciszkańskich klasztorach, gdzie urządzano bożonarodzeniowe widowiska. Z tych czasów do dzisiaj przetrwały tylko dwie pieśni: "Anioł pasterzom mówił" oraz "Kiedy król Herod królował".
Na przełomie XVII i XVIII wieku powstała jedna z najważniejszych polskich kolęd przypisywana Piotrowi Skardze "W żłobie leży".
Gdy władze kościelne w pierwszej połowie XVIII wieku zakazały jasełek, kształtować zaczęła się ludowa tradycja kolędowania. Wieś szybko poznała kościelne kolędy. Zaczęła też tworzyć nowe, tzw. pastorałki.
Ich motywem przewodnim jest wędrówka pasterzy do Betlejem - najczęściej pośród polskiego krajobrazu. Pasterze noszą ludowe imiona, strzegą stada przed wilkami i grają na instrumentach.
Przykłady wielkopolskich pastorałek z XIX wieku:
| Gdy Wojtek znużony snem w polu spoczywa, Słyszy, że go z budy jakiś głos wyzywa, Porywa się jak sparzony, Sądząc że wilk zakradziony, Owce mu zabrał. Lecz jak przetrze oczy i nadstawi ucha, Mu Anioł mówi: bierz się do kożucha; Weź fujarę, idź do szopy, pod Betlejemskie okopy, abyś tam zagrał. | Pasiem owieczki pod borem, Przyszło wilczysko z wązorem, A owieczki do ucieczki, do pana, Do szopeczki, do Jezusa Małego. |
Do dzisiaj w Polsce zachowało się ponad 500 kolęd i pastorałek.
"Dzisiaj w Betlejem" w wykonaniu Besquidians:
"Anioł pasterzom mówił" w wykonaniu Drużyny Szpiku:
"Przebieżeli do Betlejem" w wykonaniu piłkarzy Lecha Poznań:
| Czytaj też: |
 | Apteki dyżurne w Wigilię i święta Bożego Narodzenia Przedstawiamy Wam godziny pracy poznańskich aptek dyżurujących w Wigilię i w święta Bożego Narodzenia. |
 | Jak będą czynne sklepy w Poznaniu w Wigilię i święta Bożego Narodzenia? Chcesz zrobić zakupy w Wigilię? Lepiej sprawdź, w jakich godzinach będą czynne największe centra handlowe w Poznaniu. |
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
