Off Cinema: Wrastanie w kulturę

Mała cygańska wioska na wschodzie Węgier. Życie tu to przedziwna pragmatyczna mieszanka tradycji i współczesności. The Better Side - opowieść Janeka Romero o nastoletnim Joci nie jest jednak ani nostalgiczną historia o “dawnych Romach”, ani też o buncie nastolatka przeciwko korzeniom i starszym. Wychowywany przez dziadków Joci zdaje sobie sprawę z tego, że jest Cyganem, kolor jego skóry zawsze będzie utrudniał mu życie, ze będzie musiał robić dwa razy więcej niż biali Węgrzy by być ocenianym tak samo jak oni. Przyjmuje to za normalność. Chce zobaczyć Budapeszt, bo tam - według niego - może być ta lepsza strona życia. W końcu razem z przyjacielem jedzie zobaczyć stolicę Węgier, która okazuje się nie być ich stolicą. Spędzają tam cały dzień i wracają do siebie, by zgodnie z naukami starszyzny “pamiętać, że są Cyganami, ale nie żyć jak Cyganie”. Mądry, ujmujący film.

Bohaterowie Popatrz to dwójka niewidomych dzieci. Dotykając kolorowej płaszczyzny witraża opowiadają o swoich doświadczeniach, wyobrażeniach rzeczywistości. Adam Polenta stworzył niesamowity kontrast między tym, co dotykiem “widzą” dzieci, a obrazem na ekranie. Bez smutku i naiwnego współczucia. “Popatrz” to krótki film nastrojem utrzymany w pastelowych barwach dotykanego obrazu - ciepły, wzruszający, momentami zabawny.

Za sprawą Cementu Nechama Goldsteina po raz kolejny na tegorocznym Off Cinema powraca palestyńsko-izraelski konflikt. Tym razem jest to próba przedstawienia go z punktu widzenia palestyńskiej rodziny mieszkającej w małej wiosce na terytorium palestyńskim, oddzielonej od Izraela wielkim betonowym murem. Jest jednak w tym obrazie dużo socjotechnicznych sztuczek - rodzina narzeka na biedę, bo jeden z synów siedzi w więzieniu. Za co? “A takie tam, przecież nic nie zrobił, rzucał tak jak wszyscy kamieniami i Mokotowami…” - odpowiada  matka szesnastolatka skazanego kilka lat temu na 8 lat więzienia. Jest w tym filmie dużo palestyńskich pretensji i żalu, nie ma za to wcale ani izraelskich żołnierzy, ani wojny, ani całego zbrojnego konfliktu, przez który pojawił się (sam?) ten wielki mur. “Cement” fałszuje rzeczywistość. Czy celowo? Tego widz się nigdy nie dowie.

Szkoda, że Gadzio Kryspina Pluty został słabo przemyślany przez swojego twórcę. Po raz kolejny okazuje się, że nie wystarczy znaleźć doskonałego bohatera filmowej opowieści, by powstał  z tego dobry film. A bohater “Godzia” jest wprost wymarzony, by opowiadać o nim ciekawe historie. Kilkunastoletni Roman mieszka na Śląsku. Jest Romem, a właściwie Gadziem - ponieważ nie zna ani swoich romskich korzeni, ani języka. Mieszka ze swoja matką i ojcem - Ślązakiem. Z romską kulturą łączy go wyłącznie kolor skóry. Nawet muzyka, jakiej słucha i jaka próbuje tworzyć to rap. Właśnie na dyskusjach o hiphopowej opowieści o Katowicach spędza czas razem ze starszym człowiekiem, żyjącym śląskimi przyśpiewkami. Kim jest ten mężczyzna chodzący razem z chłopakiem do salonów gier wideo, na spacery? Skąd się wziął w życiu Romana? W jaki sposób się ze sobą zetknęli? Co daje muz rozmowa ze śniadym nastolatkiem? Takich pytań po obejrzeniu filmu Pluty jest zdecydowanie za dużo.

Więcej o XII Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Off Cinema przeczytasz w naszym Serwisie Specjalnym: