Powojenna historia Dębca i Świerczewa

Dębiec

Początkowo na południowych przedmieściach Poznania planowano budowę osiedla przeznaczonego dla 4 tysięcy mieszkańców, jednak możliwości jakie stwarzały puste niezagospodarowane przestrzenie w miejscu dawnych pól uprawnych, zadecydowały o rozbudowie mieszkalnictwa w tym rejonie.

Pierwsze w Poznaniu duże osiedle mieszkaniowe powstało na Dębcu za dawną szosą okrężną (droga łącząca zewnętrzny pierścień pruskich fortów, obecnie ul. Czechosłowacka) w roku 1948. Całość założenia podzielono na pięć kolonii, które powstawały w kilku etapach. Pierwszy etap prac zakończył się po 6 latach – wzdłuż ul. 28 Czerwca 1956 r. powstały socrealistyczne budynki z cegły. Kolejne kolonie (przy ul. Łozowej, Osinowej i Orzechowej) realizowano w latach 60.

W roku 1965 Głos Wielkopolski donosił: „Osiedle wygląda imponująco. Przyzna to chyba każdy przechodzień, który znajdzie się przypadkowo w tych stronach. Mieszkańcy osiedla, przede wszystkim budynków położonych za ul. Łozową, są nieco innego zdania. Z mieszkań są zadowoleni, lecz codzienne taszczenie zakupów z centrum miasta lub sklepów, znajdujących się na początku osiedla, dopiekło im już solidnie. Projekty wprawdzie uwzględniają budowę pawilonów handlowo-usługowych, ale do tej pory pozostają one na papierze.”

Istniał wówczas tylko jeden mały kiosk spożywczy bez zaplecza u zbiegu ulic Czechosłowackiej i Dębowej. Nieopodal, przy ul. 28 Czerwca 1956 r. sytuacja przedstawiała się zgoła inaczej. Wybudowane krótko po wojnie osiedle „dysponowało” sklepami, przychodnią, żłobkiem, przedszkolem, kawiarenką i barem, a nawet kinem „Osiedle” (80 miejsc, ul. Limbowa 2).

Głos podsumowywał: „Na Dębcu uporano się jedynie z potrzebami szkolnictwa. Nadbudowano tu o jedno piętro dwa budynki szkolne. Dzięki temu wszystkie dzieci z rejonu znalazły w nich miejsca.” Rok później przy ul. 28 Czerwca 1956 r. wybudowano dwa duże zakłady przemysłu spożywczego – piekarnię, która produkowała 30 ton pieczywa na dobę oraz mleczarnię.

Świerczewo

Na Świerczewie sytuacja przedstawiała się nieco inaczej. Nie powstawały tam kolejne blokowiska, a największe w Poznaniu osiedle domków jednorodzinnych budowane m.in. przez członków spółdzielni mieszkaniowej pracowników zakładów H. Cegielskiego. W krótkim czasie wybudowano blisko tysiąc domów, a liczba mieszkańców wzrosła z 4 tysięcy w roku 1945 do 10 tysięcy w roku 1965.

Niestety warunki do życia były o wiele gorsze niż na sąsiednim Dębcu. Pierwsze budynki wznoszono, jak popadło. Dopiero później wytyczono ulice – pozbawione dobrej nawierzchni i nieskanalizowane. "Głos" pocieszał: „Władze dzielnicy nie szczędzą wysiłków, by poprawić warunki bytowe mieszkańców. Ba, ale na wszystkie potrzeby, których stale przybywa – nie starcza pieniędzy. Chociaż... autobus do Świerczewa jeździ już po zmodernizowanej, wyasfaltowanej i oświetlonej ul. Opolskiej. Dobre chęci władzy terenowej poparli sami mieszkańcy. W czynie społecznym ułożyli płyty chodnikowe na 14 ulicach. W kilku punktach osiedla ustawiono też nowe latarnie, a dziatwa ze Świerczewa chodzi do dwóch nowych, wygodnych szkół.”

Po zakończeniu działań wojennych na pograniczu Lubonia, między Dębcem a Górczynem, działały trzy małe sklepiki spożywcze i dwa mięsne. 20 lat później powstały kolejne cztery sklepy spożywcze, pięć kiosków z artykułami z innych branż oraz targowisko. Brakowało, podobnie jak na Dębcu, pawilonów handlowo-usługowych oraz przychodni. "Głos" zapewniał: "Cierpliwości. W tym roku (1965 – przyp. red.), latem, placówka służby zdrowia, choć mała, ma być już czynna."