65. rocznica wyzwolenia Poznania: Inscenizacja walk o Cytadelę

Przez niemal miesiąc na początku 1945 roku Cytadela była głównym punktem oporu kilkudziesięciotysięcznej załogi niemieckiej Festung Posen (z zestawień stanów osobowych Cytadeli zachowanych w Bundesarchiw wynika, że w lutym 1945 r. Poznania i Cytadeli broniło ok. 13-14 tys. żołnierzy, wśród nich wiele jednostek całkowicie nieprzydatnych do walki). Niemcy przygotowali fort doraźnie do obrony – ustawiono pola minowe, wykopano okopy i wykonano liczne stanowiska strzeleckie na wałach i w grobowcach na cmentarzach. Jej zdobycie przez Armię Czerwoną pochłonęło życie tysięcy żołnierzy radzieckich i ok. 100 Polaków, którzy również brali udział w szturmie w liczbie ok. 1800 - po części ochotniczo, po części przymusowo, zwerbowani przez Rosjan. Ochotników Rosjanie od razu włączyli do swoich grup szturmowych. Gros cywilów skierowano do prac saperskich. Wielu Polaków wykazywało ogromne bohaterstwo i poświęcenie, ponieważ przeprawę na fosie głównej budowano pod bezpośrednim ogniem broni maszynowej.

22 lutego ok. godz. 20 Rosjanie położyli na Cytadelę ogień przed głównym szturmem. A potem ruszył atak. Walki trwały całą noc. Przez most i pochylnię zbudowanymi w fosie rozpoczęło się wprowadzanie na teren fortu dużych ilości ciężkiego sprzętu, w tym czołgów i dział samobieżnych. Na północy przez bramę Polną nadciągały coraz większe siły radzieckie, spychając Niemców w stronę rawelinu IV. Widząc beznadziejność sytuacji, około godziny 1 dowódca Twierdzy Poznań, gen. Ernst Gonell, postanowił poddać fort i wysłał w kierunku Rosjan jako emisariusza swojego adiutanta. Na stronę rosyjską dostał się on dopiero godzinę później, lecz w tym samym czasie rozpoczęło się już kolejne przygotowanie artyleryjskie. Odgłosy eksplozji Gonell uznał za odrzucenie propozycji kapitulacji i popełnił w schronie sanitarnym samobójstwo.

Rano, 23 lutego 1945 r. strzały na Cytadeli umilkły. Przez gigantofony, których Rosjanie mieli wokół Cytadeli mnóstwo, wezwali Niemców do wyjścia z obiektów fortecznych. Ci, którzy mogli wychodzić o własnych siłach lub przy pomocy kolegów, wychodzili na plac. O godz. 6 zaprzestały stawiania oporu wszystkie większe grupy Niemców. Poddała się też zebrana w rejonie rawelinu IV i bastionu III kilkutysięczna grupa Niemców, która gotowa była podjąć próbę wymknięcia się brzegiem Warty i przebijania ku linii frontu. Oficjalny akt kapitulacji podpisał około godziny 11 gen. Ernst Mattern, kończąc tym samym definitywnie walki o twierdzę Poznań.

W niedzielę 21 lutego o godzinie 12 w pobliżu Bramy Polnej (dojazd od strony ulicy Za Cytadelą) zaprezentowana zostanie potyczka zwiadu sowieckiego, wzmocnionego cytadelowcami z oddziałem niemieckim broniącym umocnionych pozycji z posterunkiem wartowniczym. W jej przygotowaniu biorą udział Sekcja Historyczna Towarzystwa Miłośników Miasta Lubonia, Poznańska Grupę Rekonstrukcji Historycznej „Warta”, Grupa Rekonstrukcyjna „Salamandra” oraz Wielkopolska Grupa Miłośników Historii „Wiarus”, Wronieckie Stowarzyszenie Historyczne „Historica”, Klub Żołnierzy Rezerwy Ligi Obrony Kraju „Commando”, Ostrowska Grupa Rekonstrukcji Historycznej, Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej „Nordland” oraz Stowarzyszenie Miłośników Historii Wojskowości przy Lubuskim Muzeum Wojskowym.

Z okazji 65. rocznicy zakończenia walk o Festung Posen w Poznaniu będzie można wziąć udział także w sesji naukowej „Bitwa o Poznań 1945”. Wykłady rozpoczną się we wtorek 23 lutego o godz. 17 w auli im. Henryka Łowmiańskiego Collegium Historicum UAM. Na sesji zostaną poruszone tematy takie jak: Luftwaffe nad Poznaniem. Niemieckie zaopatrzenie Festung Posen w styczniu i lutym 1945 r., Straż Ochronna PCK w obronie niosących pomoc. Poznań 1945, Wkroczenie Armii Czerwonej do Swarzędza, jako początek walk o Festung Posen w 1945 roku.

Natomiast w niedzielę 28 lutego o godz. 11.15 w Centrum Kultury „Zamek” w Poznaniu Przemysław Maćkowiak z Sekcji Historycznej Towarzystwa Miłośników Miasta Lubonia zaprezentuje pamiątki związane z walkami o zamek w 1945 roku. Budowla modernizowana od 1940 roku przez Franza Böhmera na rezydencję Führera została podczas ciężkich walk w śródmieściu uszkodzona. Mieścił się w niej także szpital polowy dla żołnierzy niemieckich. Spotkanie odbędzie się w ramach cyklu imprez „2010 - stulecie Zamku”.

Pogonili Niemców z Cytadeli (foto) 64 lata temu w Poznaniu padał śnieg. W takiej scenerii skapitulował ostatni niemiecki garnizon na Cytadeli. W widowiskowy sposób wydarzenia te przypomnieli dziś pasjonaci historii.

23 lutego 1945 r. - Co się wtedy stało? Ulica 23 lutego 1945 r. leży w centrum Poznania i każdy poznaniak świetnie ją kojarzy, ale już nie każdy wie, skąd wzięła się jej nazwa i jakie wydarzenie upamiętnia.