"Popiełuszko" - film bez patyny

Na samym wstępie muszę się przyznać – nie lubię polskiego kina „patriotycznego” i drażnią mnie „bogojczyźniane” obrazy przesycone martyrologią. Na dodatek, nie podobał mi się odrealniony „Zabić księdza” Agnieszki Holland. Dlatego na seans „Popiełuszko. Wolność jest w nas" szedłem, jeśli nie z góry ustaloną tezą na „nie”, to co najmniej z obawami, że mogę taką tezę mieć. Jednak się bardzo mile rozczarowałem.

Rafał Wieczyński zrealizował swój film w sposób odbiegających od klasycznych biograficznych polskich produkcji. Jerzy Popiełuszo jest w nim człowiekiem z krwi i kości, księdzem, który autentycznie wierzy i z nakazami wiary postępuje. Nie jest jednak postacią kryształową. Ma swoje wady i pokusy – jak choćby nie może się oprzeć czysto ludzkiej próżności, chęci sławy. Walczy z nimi, często wygrywając, ale też i ponosząc porażki.

Decydując się na takie przedstawienie kapelana Solidarności Rafał Wieczyński musiał pokazać dużo więcej, niż tylko znany z kart historii wizerunek księdza Jerzego. Stąd w filmie znalazły się krótkie sekwencje przedstawiające małego Jurka wychowującego się na głębokiej podlaskiej wsi - w środowisku prostych ludzi wierzących w Boga „wiarą pierwotną”, dla których istnieją proste podziały na dobro i zło. Ale jednocześnie ludzi uwikłanych w niezrozumienie toczącej się wokół nich historii – leśnych strzelanin, wojskowych nagonek wyłapujących ludzi z lasów. Takie otoczenie na małym chłopcu musiało wywrzeć swoje piętno.

Główna fabularna część filmu dzieje się już w czasach Solidarności, w okresie wybuchu społecznego niezadowolenia i protestów. Do strajkującej Huty Warszawa Jerzy Popiełuszko trafia przez przypadek – jest jedynym wolnym księdzem w parafii, który może pojechać do strajkujących, by na ich prośbę odprawić mszę. Młody kapłan musi się od razu zmierzyć – nie z systemem czy zomowcami – ale z ludzkimi rozterkami i wątpliwościami. Jednak w środowisko robotników wrasta bez większych problemów, w końcu jest jednym z nich. Kapłańskie powołanie nie spowodowało oderwania od korzeni.

„Popiełuszko. Wolność jest w nas” nakręcono z drobiazgową wręcz dbałością o scenograficzne szczegóły. Dzięki temu na ekranie widzimy prawdziwą PRL-owską rzeczywistość – z jej postawioną na głowie gospodarką, milicjantami z nieodłącznymi „blondynkami”, ale także z często absurdalnym humorem. Na szczęście reżyser uniknął pokazania świata podzielonego na czarne i białe. Oprócz walczących o wolność z jednej strony i całego aparatu władzy z dzielnie jej służącymi prokuratorami czy esbekami, możemy zobaczyć ludzi bojących się podjęcia decyzji; nieradzących sobie z sytuacją i decydujących się na emigrację; sędziów, którzy w obawie o własne stołki zaczynają wydawać wyroki zgodnie z życzeniami rządzących... Oczywiście nie jest to pełen przekrój ówczesnego społeczeństwa, ale trudno wymagać by film zajmujący się Jerzym Popiełuszko był studium socjologicznym ówczesnej Polski. Jednak nawet w tym, prezentowanym w filmie, otoczeniu księdza Jerzego znajduje się zdrajca i donosiciel.

Rafał Wieczyński umiejętnie opowiada widzom historię zwyczajnego księdza, który posługując się Biblią potrafił zjednywać sobie innych. I także takiego, który nie potępiał wrogów za to kim są, ani co robią. „Walczę ze złem, a nie z jego ofiarami” – odpowiadał na zarzuty przyjaciół, że nie pietnował po nazwisku Jaruzelskiego i Kiszczaka, tylko całą prawdę owija w biblijne przypowieści.

Oprócz historii Jerzego Popiełuszki reżyser opowiada nam także inną historię - o tym, jak działał PRL-owski system nacisku, w jaki sposób posługując się radiem telewizją i gazetami władza mogła niszczyć swoich przeciwników. Oraz o tym, że nie każdy był wtedy wystarczająco silny by bronić swoich przekonań. Dla niektórych to tylko przypomnienie niedawnej przyszłości, zaś dla młodszych to świetna lekcja historii. Tylko uwierzcie. To się działo naprawdę!

W postaci Popiełuszki nie trzeba nic udziwniać - rozmowa z Rafałem Wieczyńskim, scenografem i reżyserem filmu "Popiełuszko. Wolność jest w nas"

Sprawdź, gdzie obejrzysz film - zobacz repertuar poznańskich kin